یادداشت

صنعت گردشگری ایران با حضور فعال زنان رنگ و بوی تازه‌ای گرفته است. از مدیریت هتل‌ها و اقامتگاه‌های بوم‌گردی تا راهنمایی تور و گردشگری کودک و خانواده، زنان نقش اثرگذار و خلاقانه‌ای دارند. موفقیت‌های آنان نشان می‌دهد که توانمندی، شایستگی و نوآوری زنان می‌تواند صنعت گردشگری را متحول کند و تجربه‌ای انسانی، جذاب و پایدار برای گردشگران رقم بزند.

حق گردشگری یکی از بنیادی‌ترین حقوق انسانی است که ریشه در اصول اعلامیه جهانی حقوق بشر دارد. بررسی مواد ۷، ۸ و ۹ کد جهانی اخلاق گردشگری نشان می‌دهد که آزادی سفر، برابری فرصت‌ها و کرامت انسانی نه فقط ارزش‌های اخلاقی، بلکه حقوقی جهانی هستند که باید برای همه انسان‌ها تضمین شوند.

گردشگری دسترس‌پذیر امروز یکی از مهم‌ترین شاخص‌های توسعه اجتماعی است. این مقاله نشان می‌دهد چگونه شعار سال 2025 سازمان ملل: «تقویت جوامع فراگیر معلولان در راستای ارتقای پیشرفت اجتماعی»، با حق گردشگری برای افراد دارای معلولیت پیوند دارد و چرا مناسب‌سازی سفر، اشتغال و زیرساخت‌ها برای همه ضروری است.

استان مازندران با طبیعتی سرسبز، پیشینه‌ای تاریخی و تنوع مذهبی و فرهنگی، یکی از برجسته‌ترین مقاصد گردشگری تعالی‌بخش ایران است؛ جایی که اماکن مقدس ادیان گوناگون، آتشکده‌ها، کلیساها و بقاع امامزادگان، جلوه‌ای کم‌نظیر از هم‌زیستی را به نمایش گذاشته است.

آشنایی با قوانین، مقررات و مسائل حقوقی و جزایی برای راهنمایان گردشگری یک ضرورت است. این دانش نه تنها امنیت و آرامش گردشگران را تضمین می‌کند، بلکه به اجرای تورها به صورت قانونی و حرفه‌ای کمک می‌کند و از بروز بحران‌های احتمالی جلوگیری می‌کند.

پیش از حرکت هر تور، تنها داشتن تجربه و مهارت کافی نیست؛ مدارک رسمی و قانونی هم به اندازه مهارت‌های ارتباطی اهمیت دارند. راهنمایی که مدارک کامل در اختیار دارد، سفر را مطمئن‌تر، حرفه‌ای‌تر و بی‌دغدغه‌تر اجرا می‌کند.

بیمه در سفر یک الزام اداری و پشتوانه‌ای جدی برای آرامش و امنیت مسافران به شمار می‌رود. راهنمایان گردشگری و مدیران تور باید بدانند که پوشش بیمه‌ای چه شرایطی دارد، چه کسانی مشمول آن می‌شوند و در چه مواردی نمی‌توان از آن استفاده کرد. در این مقاله به‌طور کامل شرایط و ضوابط استفاده از بیمه در سفرهای گردشگری بررسی می‌شود.
این مطالب برگرفته از کتاب «راهنمایی تور و قوانین و مقررات» نوشته آقای محمد منظرنژاد است.

شعار روز جهانی گردشگری ۲۰۲۵ «گردشگری و تحول پایدار» است؛ شعاری که نشان می‌دهد آینده این صنعت در پیوند میان نوآوری و پایداری رقم می‌خورد. زوراب پولولیکاشویلی، دبیرکل سازمان جهانی گردشگری، در پیام خود به مناسبت این روز تأکید کرد که باید فراتر از اعداد و نمودارها نگاه کنیم و اثر واقعی گردشگری بر جوامع و محیط‌زیست را بسنجیم. تحول پایدار تنها زمانی ممکن است که ایده‌های تازه پذیرفته شوند، صداهای جدید شنیده شوند و سرمایه‌گذاری‌ها بر پایه ارزش‌ها و آموزش نسل جوان شکل گیرد.

۲۷ شهریور، روز بزرگداشت محمدحسین شهریار و «روز شعر و ادب پارسی» است؛ مناسبتی برای یادآوری نقش ادبیات در هویت ایرانی‌ـ‌اسلامی و فرصتی برای رونق گردشگری تعالی بخش در ایران. از شعر کهن تا ادبیات معاصر، از نوروز تا آیین‌های مشترک فارسی‌زبانان، فرهنگ ما ظرفیت‌هایی کم‌نظیر برای دیپلماسی فرهنگی و گردشگری ادبی در اختیار دارد—ظرفیت‌هایی که می‌توانند چهره‌ی حقیقی ایران را هوشمندانه به جهان معرفی کنند.

۲۵ شهریور، روز ملی کفش و صنعت چرم، فرصتی است تا به یکی از مهم‌ترین صنایع بومی و اشتغال‌زای ایران نگاه کنیم؛ صنعتی که قلب آن در شهر قم می‌تپد. قم تنها میزبان زائران و گردشگران مذهبی نیست، بلکه بیش از ۷۰ درصد کفش کشور در این استان تولید می‌شود و محصولات آن راهی بازارهای داخلی و بین‌المللی می‌شوند.

گردشگری از همان آغاز نقش مهمی در گسترش و شناساندن پیام اسلام ایفا کرد. مسیرهای تجاری و زیارتی شبه‌جزیرهٔ عربستان نه‌تنها کالا، بلکه فرهنگ و اندیشه را جابه‌جا می‌کردند و همین بستر پویا سبب شد پیام تازهٔ اسلام از مکه و مدینه فراتر رود و به سرزمین‌های دوردست برسد.

مسجد شافعی کرمانشاه یکی از شاخص‌ترین بناهای مذهبی اهل‌سنت در ایران است که با معماری چشم‌نواز، تاریخچه‌ای پرمعنا و جایگاه اجتماعی خاص، به‌عنوان نماد وحدت و فرهنگ دینی شناخته می‌شود. این مسجد نه‌تنها مکانی برای عبادت پیروان مذهب شافعی است، بلکه به‌دلیل زیبایی معماری و موقعیت مکانی‌اش، یکی از جاذبه‌های گردشگری مهم کرمانشاه به شمار می‌رود.

گفتمان‌سازی در گردشگری ایرانی–اسلامی، ضرورتی استراتژیک برای معرفی هویت اصیل ایران به جهان است. این مسیر هرچند زمان‌بر، اما با بهره‌گیری از آیین‌هایی چون نوروز و محرم، ظرفیت ادیان و اقدامات آموزشی در حوزه گردشگری دینی، می‌تواند تحولی عمیق در سیاست‌گذاری و توسعه گردشگری کشور ایجاد کند.

اگر بخواهیم نمونه‌ای روشن از ایران‌دوستی و فداکاری برای پاسداری از وطن در برابر استعمار معرفی کنیم، بی‌شک نام رئیسعلی دلواری درخشان خواهد بود. مردی از جنوب ایران که در برابر نیروهای انگلیسی ایستاد و با شجاعت و ایمان، درس آزادگی را به نسل‌ها منتقل کرد. امروز خانه‌موزه او در شهر دلوار به یکی از مقاصد مهم گردشگری تاریخی و تعالی‌بخش بدل شده است؛ جایی که تاریخ، هویت و معنویت را در دل سفر به هم پیوند می‌زند.

مساجد ایران، قصه‌گویان خاموش تاریخ‌اند؛ از آجرهای ساده مسجد فهرج یزد تا شکوه بی‌پایان مسجد جامع اصفهان، هرکدام ردّی از ایمان، هنر و زندگی مردمان این سرزمین را در دل خود دارند. اکنون با پرونده «مسجد ایرانی»، ۳۲ مسجد منتخب از ۱۴ استان در آستانه ثبت جهانی قرار گرفته‌اند تا روایت هزار ساله معماری و فرهنگ ایران را در یونسکو جاودانه کنند.

پیاده‌روی اربعین، این اجتماع عظیم و بی‌نظیر شیعیان، نه تنها یک رویداد معنوی و فرهنگی است بلکه می‌تواند بستری برای تمرین سبک زندگی پایدار و حفاظت از محیط زیست باشد. اگر میلیون‌ها زائر به‌عنوان «کنشگران محیط زیستی» عمل کنند، اربعین به الگویی جهانی در هم‌افزایی معنویت و طبیعت تبدیل خواهد شد.

در دنیای امروز، مرز میان خبرنگار و راهنمای گردشگری کم‌کم رنگ می‌بازد. دیگر تنها خبرنگاران نیستند که روایتگر جهان‌اند؛ راهنمایان گردشگری نیز با دوربین، قلم و گوشی موبایل، صدای زنده فرهنگ، تاریخ و تجربه سفر شده‌اند. اگر راهنما هستید، شاید وقت آن رسیده که خبرنگار گردشگری درونتان را جدی‌تر بگیرید.

هم‌زمان با روز جهانی حفاظت از طبیعت، نگاهی نو به گردشگری معناگرا ضرورت بیشتری می‌یابد. گردشگری تعالی‌بخش، فراتر از سفرهای معمول، بستری است برای آگاهی، احترام به فرهنگ جوامع محلی و حفاظت پایدار از طبیعت. در این مقاله، نقش این نوع گردشگری در توسعه پایدار و مسئولانه را بررسی می‌کنیم.

پیاده‌روی اربعین، بزرگ‌ترین گردهمایی صلح‌آمیز مذهبی جهان، با ویژگی‌هایی چون احترام متقابل، همزیستی ادیان و رشد معنوی، نمونه‌ای کامل از تحقق کدهای جهانی اخلاق گردشگری در میدان عمل است.

فرش ایرانی و باغ ایرانی دو جلوه‌ی بی‌بدیل از هنر و فرهنگ غنی ایران‌اند که پیوندی عمیق و نمادین با یکدیگر دارند. این دو هنر نه تنها زیبایی‌شناسی و نظم در طراحی را به نمایش می‌گذارند، بلکه حکایت از جهان‌بینی و فلسفه‌ای دیرینه درباره زندگی، تعادل و جاودانگی دارند. در این مقاله، به بررسی هنر تفسیر میراث فرهنگی ایران با محوریت فرش و باغ ایرانی می‌پردازیم.