در ادامه برنامه‌های آموزشی ویژه راهنمایان بین‌المللی حرم مطهر احمد بن موسی (ع)، کارگاه تخصصی "فنون تورگردانی در گردشگری مذهبی" با تدریس دکتر امیرحسین حکمت‌نیا، نویسنده، مدرس و مشاور برجسته گردشگری، به همت مؤسسه گردشگری آوای فطرت برگزار شد. این کارگاه با هدف ارتقای مهارت‌های ارتباطی راهنمایان در حوزه گردشگری مذهبی و بین‌المللی طراحی گردید.

سهولت انتقال پیام در ارتباطات شفاهی

دکتر حکمت‌نیا در ابتدای کارگاه، به ویژگی‌های ارتباطات شفاهی اشاره کرده و بیان داشتند که در این نوع ارتباط، قواعد پیچیده زبانی کاهش یافته و انتقال پیام به‌مراتب آسان‌تر و روان‌تر انجام می‌شود. ایشان تأکید کردند که یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های تورهای شفاهی، امکان تعامل دوسویه و دریافت بازخورد از مخاطب است که باید مورد توجه راهنمایان قرار گیرد.

ضرورت دریافت بازخورد از مخاطبان

ایشان با تأکید بر نقش کلیدی دریافت بازخورد در فرآیند ارتباط، بیان داشتند که راهنمایان باید ضمن ارائه توضیحات، چهره و حالات مخاطبان را زیر نظر داشته باشند تا میزان درک و پذیرش اطلاعات را ارزیابی کنند. حفظ ارتباط چشمی، توجه به واکنش‌ها و استفاده از نشانه‌های غیرکلامی، از اصولی است که در یک تور موفق باید رعایت شود.

تسلط بر واژگان تخصصی و شناخت بافت تاریخی

دکتر حکمت‌نیا بر اهمیت واژه‌شناسی و تسلط بر اصطلاحات تخصصی گردشگری مذهبی تأکید کردند و افزودند که راهنمایان باید با تاریخ، فرهنگ و معماری مکان‌های مقدس آشنایی عمیق داشته باشند. ایشان خاطرنشان کردند که حرم مطهر احمد بن موسی (ع) به دلیل قرارگیری در قلب بافت تاریخی شیراز، همواره نقشی محوری در توسعه شهری و فرهنگی این منطقه داشته است و این امر ضرورت شناخت دقیق‌تر این مکان را دوچندان می‌کند.

اهمیت دقایق نخستین در جذب گردشگر

به گفته دکتر حکمت‌نیا، بخش عمده ای از تأثیرگذاری یک تور در ۵ تا ۱۰ دقیقه نخست شکل می‌گیرد. بنابراین، نحوه آغاز تور، لحن بیان، جذابیت روایت و میزان تعامل با گردشگران، همگی در موفقیت راهنما نقش دارند. ایشان تأکید کردند که راهنمایان باید با ارائه محتوای دقیق و تنظیم یک مقدمه جذاب، مخاطب را از همان ابتدا درگیر کنند.

تمرکز بر توصیف به جای تحلیل

ایشان با اشاره به نقش راهنمایان در فرآیند ارتباط، تصریح کردند که راهنمایان مذهبی تحلیل‌گر نیستند، بلکه نقش آنان در وهله نخست، توصیف و ارائه اطلاعات مستند است. بنابراین، لازم است از ارائه تحلیل‌های شخصی یا ورود به مباحث چالش‌برانگیز خودداری شود و تمرکز بر بیان تاریخ، معماری و فرهنگ اماکن مقدس باشد.

تعیین نقاط توقف و مدیریت زمان در تور

دکتر حکمت‌نیا بر لزوم برنامه‌ریزی برای توقف‌های هدفمند در طول مسیر تور تأکید کرده و خاطرنشان کردند که ماندن بیش از حد در یک نقطه، موجب خستگی گردشگران می‌شود. ایشان توصیه کردند که راهنمایان باید مسیر را از قبل بررسی کرده و نقاط کلیدی برای ایستادن، توضیح و تعامل با گردشگران را مشخص کنند.

فن بیان و نقش زبان بدن در ارتباط مؤثر

ایشان با تأکید بر اهمیت فن بیان در حرفه راهنمایی گردشگری، بیان داشتند که این مهارت ترکیبی از ویژگی‌های ذاتی، مهارت‌های اکتسابی و تجربه‌های عملی است. تقویت مهارت‌های کلامی، استفاده از لحن مناسب، پرهیز از یکنواختی در صدا و به‌کارگیری زبان بدن، از عوامل تأثیرگذار در یک ارائه موفق است.

ضرورت مطالعه مستمر و تقویت دانش راهنمایان

دکتر حکمت‌نیا ادب را بزرگ‌ترین میراث بشری دانسته و تأکید کردند که شخصیت علمی یک راهنما، به میزان مطالعه و به‌روزرسانی اطلاعات او بستگی دارد. ایشان راهنمایان را به مطالعه مستمر منابع معتبر تاریخی، دینی و فرهنگی توصیه کرده و خاطرنشان کردند که داشتن یک بانک اطلاعاتی قوی و ارائه اطلاعات متناسب با نیاز مخاطب، تأثیر بسزایی در افزایش جذابیت تور خواهد داشت.

مدیریت بحران و نقش خلاقیت در کنترل شرایط

در ادامه کارگاه، دکتر حکمت‌نیا به مسئله مدیریت بحران در تورهای گردشگری مذهبی پرداختند و تأکید کردند که راهنمایان باید برای مواجهه با موقعیت‌های پیش‌بینی‌نشده آماده باشند. ایشان خاطرنشان کردند که توانایی کنترل شرایط، مدیریت واکنش‌ها و حفظ آرامش، از ویژگی‌های کلیدی یک راهنمای موفق است.

نقش جانمایی صحیح در ارائه یک تور استاندارد

در بخش پایانی، دکتر حکمت‌نیا به اصول جانمایی راهنمای تور در مسیر بازدید اشاره کردند. ایشان بیان داشتند که راهنمایان باید به نحوه ایستادن، حرکت، فاصله با گروه و استفاده از اشارات دست برای هدایت گردشگران توجه ویژه داشته باشند. همچنین، ایجاد ارتباط چشمی با تمامی اعضای گروه و هدایت نگاه‌ها به نقاط کلیدی، از جمله تکنیک‌های مؤثر در مدیریت صحیح تور است.

نتیجه‌گیری و جمع‌بندی

این کارگاه تخصصی با هدف تقویت مهارت‌های ارتباطی راهنمایان بین‌المللی حرم مطهر احمد بن موسی (ع) و ارتقای کیفیت تعاملات آن‌ها با گردشگران خارجی برگزار شد. دکتر حکمت‌نیا با ارائه نکات کاربردی در حوزه ارتباطات شفاهی، فن بیان، مدیریت زمان و جانمایی در تور، مسیر جدیدی برای بهبود عملکرد راهنمایان مذهبی ترسیم کردند.

ارتباط مؤثر، دانش به‌روز و ادب حرفه‌ای؛ سه کلید طلایی موفقیت در گردشگری مذهبی 

 کلیپ کارگاه استاد حکمت نیا