نامه پیامبر اسلام به مسیحیان و سفارش به آزادی مذهبی و صلح
پیامبر اسلام در نامه به راهبان صومعه سنت کاترین در کوه سینا، بر حفظ و حمایت از آزادی مذهبی و صلح تاکید کرد. در این نامه، او به پیروان خود اعلام کرد که مسیحیان حق دارند آزادانه در جوامع مسلمان زندگی کنند و از حقوق دینی خود بهره‌مند شوند.
مقدمه
حضرت محمد (صلّی الله علیه وآله)، پیامبر اسلام، همواره به ارزش‌های انسانی و صلح‌آمیز تاکید داشت.
یکی از نمونه‌های بارز این توجه، نامه‌ای است که به راهبان صومعه سنت کاترین در کوه سینا نوشته است. این نامه به روشنی نشان می‌دهد که پیامبر اسلام بر حفظ آزادی مذهبی و حمایت از حقوق دینی همگان تاکید داشته است.
(کلیسای سنت کاترین)
صومعه سنت کاترین در کوه سینا
در دل شبه جزیره سینا در مصر، شهر تاریخی و مذهبی سنت کاترین قرار دارد. این منطقه، به عنوان مکانی مقدس برای مسلمانان، مسیحیان و یهودیان، یادآور لحظه‌ای است که حضرت موسی (ع) در پای کوه سینا، ده فرمان را از خداوند دریافت کرد.
گنجینه کتابخانه سنت کاترین
یکی از بزرگ‌ترین گنجینه‌های این صومعه، کتابخانه قدیمی آن است. در این کتابخانه، کتب خطی نادری یافت می‌شود که هر کدام دارای ارزش تاریخی بالایی هستند. از جمله این آثار، نامه‌ای است که گفته می‌شود پیامبر اسلام، حضرت محمد (ص)، آن را به صومعه سنت کاترین نوشته و در آن حمایت خود را از این صومعه اعلام کرده است.
نامه پیامبر اسلام به راهبان سنت کاترین
یکی از اسناد تاریخی معتبر که میان تاریخ‌نگاران مسلمان و مسیحی مورد تایید قرار گرفته، نامه‌ای است که پیامبر اکرم (ص) در سوم محرم سال دوم هجری درباره رابطه مسلمانان با مسیحیان در مسجدالنبی، انشا کردند. این نامه توسط امام علی (ع) نوشته و توسط پیامبر (ص) مهر شد.
پیامبر اکرم (ص) همواره بر رابطه دوستانه و مسالمت‌آمیز با دیگران تاکید داشته‌اند. اعتقاد عمیق ایشان به زندگی صلح‌آمیز امت اسلامی با دیگر ادیان، به ویژه مسیحیان، و همچنین تاکید بر مدارا با ساکنان مناطق جنگی، حتی در زمان جنگ، نشان‌دهنده روحیه صلح‌طلبی ایشان است. پیامبر (ص) در این نامه معروف، به آزادی‌های دینی و مدنی مسیحیان اشاره کرده و بر اهمیت احترام به حقوق آنها تاکید کرده‌اند.
در مورد اینکه این نامه به کدام گروه از مسیحیان نوشته شده، دو قول مشهور وجود دارد. برخی معتقدند که این نامه خطاب به اسقفان و راهبان صومعه سنت کاترین در جنوب مصر در حوالی کوه سینا نوشته شده و برخی دیگر بر این باورند که خطاب به مسیحیان نجران در جنوب عربستان بوده است.
پیامبر اسلام در این نامه بر حفظ و حمایت از آزادی مذهبی و صلح تاکید کرد. در این نامه، او به پیروان خود اعلام کرد که مسیحیان حق دارند آزادانه در جوامع مسلمان زندگی کنند و از حقوق دینی خود بهره‌مند شوند. این نامه نشان‌دهنده احترام عمیق پیامبر اسلام به تنوع دینی و اهمیت صلح و همزیستی مسالمت‌آمیز است.
او فرمان داد که آنها این آزادی را دارند که قضات خود را منصوب کنند و اموال خود را اداره کنند و همچنین آنها را از هرگونه مالیات مقرر شده توسط اسلام یا یک حکومت اسلامی معاف کنند.
(نامه پیامبر اسلام به راهبان سنت کاترین در کوه سینا که منبع عکس: ویکی پدیا)
محتوای نامه
«این عهدی است که محمد بن عبدالله، فرستاده خدا، برای تمام مسیحیان نوشته است. این نامه‌ای است که آن را محمد بن عبدالله برای همه مردم نوشته تا آنان را بشارت دهد و انذار کند... تا برای مردم بر خدا بعدی از نبی حجتی نباشد، و خداوند عزیز و حکیم است. این نامه را نوشت برای اهل ملت او، و برای هرکسی که در مشرق یا مغرب زمین، مسیحی است، دور باشد یا نزدیک، عرب فصیح باشد یا عجم، شناخته‌شده باشد یا ناشناخته. این نامه عهدی است برای آنان، و هر کس عهد در آن را بشکند و با آن مخالفت کند و ازآنچه امر شد تعدی کند، همانا عهد خود را شکسته و میثاق خدا را نقض کرده و دین خدا را مسخره کرده و او مستوجب لعنت است، چه از حاکمان باشد یا از مسلمانان مؤمن... برای مسیحیان است. آنچه برای من، نزدیکان من، ملت من و طرفداران من است. مثل این است که آنان رعتی و اهل ذمه من هستند. ما هرگونه اذیت کردن آنان را منع می‌کنیم.... هیچ اسقفی لازم نیست اسقفیت خود را تغییر دهد. هیچ راهبی لازم نیست که از رهبانیت خود دست کشد. هر کس در صومعه هست، بماند. هر کس در گردش است، بگردد. هیچ بنایی از کلیساها و محل تجارت آنان نباید خراب شود، و هیچ‌چیز از مال کلیساها نباید در بنای مسجد و منازل مسلمانان وارد شود. هر کس این کار را بکند، عهد خدا را شکسته و با رسول او مخالفت ورزیده است. بر راهبان و اسقفان، نه جزیه است نه غرامت، و من ذمه آنان را در هر جا که باشند، حفظ می‌کنم؛ در خشکی یا بیابان، در شرق یا غرب، در جنوب یا شمال، آنان در ذمه و میثاق من هستند و از هر بدی در امان‌اند. و همچنین هر کس که در کوه‌ها یا مواضع مبارک، عبادت می‌کند، این گونه است و از محصول زراعتشان خراج و زکات نگیرید... با آنان مگر به چیز خوب مجادله نکنید... هر کس با عهد خدا مخالفت ورزد و برخلاف آن عمل کند، میثاق خدا را مخالفت کرده و با رسول خدا مخالفت ورزیده است... کسی تا دنیا زنده است نباید به این عهد مخالفت ورزد تا دنیا به آخر برسد». (1)
در سایت Orthodoxy Cognate بخشی از نامه با این ادبیات آمده است:
«آنها [مسیحیان] نباید چیزی از درآمدشان بدهند مگر آنچه که آنها را خشنود می کند – آنها نباید آزرده شوند. قضات آنها نباید تغییر کنند یا از انجام وظایف خود منع شوند، و راهبان در اجرای نظم مذهبی خود آزادند...
هیچ مالیاتی نباید از کسانی که خود را وقف پرستش خدا در کوهستان می کنند، یا از کسانی که سرزمین های مقدس را کشت می کنند، دریافت کرد.»
(کلیسای سنت کاترین مصر)
اصول مشترک بین ادیان
یکی از نکات برجسته در نامه پیامبر اسلام، تاکید بر اصول مشترک بین ادیان است. او به پیروان خود یادآوری می‌کند که ادیان الهی همه از یک منبع سرچشمه گرفته‌اند و اصول اساسی آنها، همچون عدالت، محبت و همزیستی مسالمت‌آمیز، مشترک است. این دیدگاه وحدت‌بخش، نقش مهمی در کاهش تنش‌های دینی و تقویت همبستگی اجتماعی دارد.
اهمیت تاریخی و فرهنگی نامه
این نامه از سوی حضرت محمد(ص) به تمام مسلمانان تا روز قیامت و تخطی از آن موجبات آزردگی آن حضرت و جزء مغضوبات الهی است.
این نامه نه تنها نشان‌دهنده دیدگاه‌های انسانی و اخلاقی پیامبر اسلام است، بلکه به عنوان سندی تاریخی، گواهی بر تلاش‌های او برای ایجاد همزیستی مسالمت‌آمیز در جامعه آن زمان و حفظ حقوق دینی همه پیروان ادیان می‌باشد.
نتیجه‌گیری
نامه پیامبر اسلام به مسیحیان، جلوه‌ای از دیدگاه‌های انسانی و دینی او درباره حفاظت از آزادی مذهبی و صلح است. این نامه‌ها تاکید بر احترام به حقوق دینی همگان و تلاش برای ایجاد همزیستی مسالمت‌آمیز دارند. مطالعه و بازنگری این نامه‌ها می‌تواند درس‌های ارزشمندی برای جوامع معاصر داشته باشد و به تقویت همبستگی و همزیستی مسالمت‌آمیز بین ادیان کمک کند.
پی نوشت:
1. یادداشت دکتر طاهر امینی گلستانی، (رئیس موسسه صلح و ادیان قم)، روزنامه قدس: https://www.qudsonline.ir/news/743522/الگوی-دیالوگ-محور-نبوی-و-مجاورت-صلح-مدارانه-مسلمانان-و-مسیحیان
