در راستای ارتقای دانش خادمین حرم مطهر شاهچراغ (ع) و بهبود تعاملات دینی با گردشگران خارجی، کارگاه تخصصی “روش‌شناسی پاسخگویی به سؤالات پرتکرار دینی گردشگران” برگزار شد. این کارگاه با تدریس استاد سید مصطفی میرفندرسکی، رئیس مؤسسه آوای فطرت و از چهره‌های برجسته حوزه گردشگری دینی، برگزار گردید.

استاد میرفندرسکی که بیش از یک دهه تجربه فعالیت در صنعت گردشگری و همکاری با مراکز مهم توریستی را دارند، در این کارگاه مهم‌ترین سؤالات دینی گردشگران خارجی را با همکاری خادمین بررسی کردند و سپس به روش‌های علمی و مستند در پاسخگویی به این سؤالات پرداختند. وی خاطرنشان کرد که ارائه پاسخ‌های مستند، منطقی و متکی بر منابع معتبر، ضرورتی انکارناپذیر در تعامل با گردشگران خارجی است.

اصول تعامل دینی با گردشگران خارجی

در ابتدای این نشست، استاد میرفندرسکی تأکید کردند که خادمین حرم‌های مطهر وظیفه دارند حقایق دینی را تبیین کنند، اما این کار باید در صورت تمایل و علاقه‌مندی گردشگران صورت گیرد. ایشان تصریح کردند که برقراری ارتباطی بر پایه احترام، تعامل انسانی و اخلاقی یکی از مهم‌ترین اصول مواجهه با گردشگران است. همچنین خاطرنشان کردند که نباید بحث‌های مذهبی را بدون تمایل گردشگر مطرح کرد، بلکه در صورت علاقه آن‌ها، باید پاسخ‌هایی مستند، منطقی و به‌ دور از تعصب ارائه شود.

محورهای کلیدی بررسی‌شده در کارگاه

۱. شیعه و سنی؛ اشتراکات و تفاوت‌ها

یکی از سؤالات پرتکرار گردشگران خارجی، تفاوت‌های میان شیعه و سنی و جایگاه وحدت اسلامی است. استاد میرفندرسکی در این بخش به موارد زیر اشاره کردند:
• اشتراکات اساسی میان شیعه و سنی که شامل اعتقاد به توحید، نبوت حضرت محمد (ص)، قبله مشترک، احکام اسلامی و احترام به اهل بیت (ع) می‌شود.
• وی همچنین تأکید کردند که اختلافات فقهی و تفسیری نباید بهانه‌ای برای تفرقه شود، بلکه این تفاوت‌ها می‌توانند زمینه‌ساز تعاملات علمی و تقریب مذاهب باشند.

۲. جایگاه زنان در اسلام و مسئله حجاب

نقش زنان در اسلام و فلسفه حجاب، از دیگر موضوعات پرچالش مورد پرسش گردشگران خارجی است. در این بخش استاد میرفندرسکی تبیین کردند که:
• بر اساس آموزه‌های قرآنی، زن و مرد از یک ذات واحد آفریده شده‌اند و کرامت انسانی در اسلام به‌طور یکسان برای هر دو جنس در نظر گرفته شده است.
• برخلاف برخی ادیان که زن را مسئول “گناه نخستین” می‌دانند، اسلام این مسئولیت را میان آدم و حوا تقسیم کرده است.
• حجاب علاوه بر بُعد دینی، ابعاد اجتماعی و امنیتی نیز دارد و پژوهش‌ها نشان داده‌اند که جوامعی که به پوشش متعادل پایبند هستند، میزان آزارهای اجتماعی در آن‌ها کاهش می‌یابد.

۳. نقش وهابیت در تحولات معاصر اسلام

یکی دیگر از پرسش‌های رایج گردشگران، درباره جریان وهابیت و تأثیر آن بر جهان اسلام است. استاد میرفندرسکی در این زمینه توضیح دادند که:
• وهابیت با تحریم زیارت قبور، تکفیر سایر مسلمانان و جمود فکری در تفسیر دین، تفاوت اساسی با سایر مذاهب اسلامی دارد.
• این جریان در قرن ۱۸ میلادی توسط محمد بن عبدالوهاب در عربستان شکل گرفت و به مرور مبنای جریان‌های افراطی در جهان اسلام شد.
• شناخت صحیح تفکرات وهابیت می‌تواند به تصحیح تصویر اسلام در ذهن گردشگران خارجی کمک کند.

۴. تعامل اسلام با سایر ادیان و مسئله گفت‌وگوی بین‌الادیانی

استاد میرفندرسکی همچنین تأکید کردند که اسلام همواره پیروان سایر ادیان را به گفت‌وگوی مسالمت‌آمیز دعوت کرده است. در این بخش، به آیات قرآنی مرتبط با تعامل بین‌الادیانی اشاره شد:

• “ادْعُ إِلى سَبیلِ رَبِّکَ بِالْحِکْمَۀِ وَ الْمَوْعِظَۀِ الحْسَنََۀِ” (با حکمت و موعظه نیکو دعوت کن) – سوره نحل، آیه ۱۲۵

• “وَ لا تجُادِلُوا أَهلَْ الکِْتابِ إِلاَّ باِلَّتی هِیَ أحَسْنَ” (با اهل کتاب جز به شیوه‌ای نیکو مجادله نکنید) – سوره عنکبوت، آیه ۴۶

وی خاطرنشان کردند که: هدف از گفت‌وگوهای دینی تغییر عقیده افراد در یک برخورد کوتاه نیست، بلکه ارائه تصویری واقعی و منطقی از اسلام است.

جمع‌بندی و نتیجه‌گیری

این کارگاه تخصصی با بررسی روش‌های علمی در پاسخگویی به سؤالات دینی گردشگران خارجی، تلاش کرد مهارت‌های ارتباطی خادمین حرم مطهر را در مواجهه با گردشگران ارتقا دهد.

مهم‌ترین نکات تأکیدی:

• اولویت تعامل انسانی و اخلاقی با گردشگران
• ارائه پاسخ‌های مستند و علمی بدون تحمیل عقاید
• پرداختن به مشترکات ادیان و پرهیز از مباحث اختلافی و جنجالی
• استفاده از معماری اسلامی و فرهنگ ایرانی به‌عنوان زمینه‌ای برای گفت‌وگوی بین‌الادیانی

در پایان، شرکت‌کنندگان به ارائه سؤالات و تجربیات خود از تعامل با گردشگران پرداختند و بحث‌های سازنده‌ای درباره چگونگی بهبود تعاملات دینی و فرهنگی شکل گرفت.