لینک در سایر پادکست خوان ها:

متن پادکست

امروز با وجود وسایل نقلیه چرا پیاده به زیارت کربلا می رویم؟ اصلا رویداد پیاده روی اربعین چگونه جهانی شد و چه کسی برای نخستین بار در اربعین حسینی در دوران معاصر پیاده رهسپار کربلا شد؟

سلام همفسر به آوای سه شنبه این هفته خوش اومدین
من سید جلال امیرعطایی هستم و شما در حال گوش دادن به پادکست اربعین هستید. این پادکست کوتاه کاریه از موسسه گردشگری آوای فطرت که تقدیمتون میشه.

آمار زائران اربعین

طبق بیانیه رسمی آستانه مقدسه حضرت عباس (ع)،در مراسم اربعین سال ۱۴۰۲، بیش از ۲۲ میلیون زائر شرکت کردند. این تعداد مربوط به کسانی است که از یکم صفر تا ساعت ۱۲ ظهر بیستم صفر از ۴ ورودی اصلی بغداد، نجف، بابل و حسینیه به کربلا مشرف شدند.
ستاد اربعین کشورمان هم اعلام کرد حضور زائرین ایرانی در حماسه جهانی اربعین حسینی در سال گذشته به رقم بی‌سابقه چهار میلیون و ۵۰ هزار نفر رسید که نسبت به سال قبلش بیش از ۱۸ درصد افزایش داشته است.

چرا پیاده روی اربعین؟

سوالی که مطرح است این است که امروز با وجود وسایل نقلیه چرا پیاده به زیارت کربلا می رویم؟
در پاسخ به این سوال می گوییم: زیارت، بیان‌گر ادب و تواضع به زیارت شونده است و اوج این تواضع زمانی که است با پای پیاده صورت گیرد. به فرموده مرحوم دربندی: زائر پیاده، خود را در برابر سلطان اقلیم جوانمردی و خورشید سپهر عصمت و شهادت، کوچک می‎شمارد.
نقل است که سلطان سلیمان به زیارت حرم امیرالمومنین مشرف شد، در نزدیکی بارگاه امام علی (ع) از اسب پیاده شد و قصد کرد که محض احترام و تجلیل تا حرم پیاده رود.

قاضى عسکر که مفتى جماعت هم بوده در این سفر همراه سلطان بود، چون از اراده سلطان با خبر شد با حالت غضب به حضور سلطان آمد و گفت تو سلطان زنده هستی و اینکار در شأن تو نیست. سلطان و قاضی در این خصوص مکالماتی کردند تا قرار شد به قرآن کریم تفأل بجویند تا حقیقت امر واضح بشود.

سلطان قرآن مجید را در دست گرفته و تفال آن را باز نمود و این آیه در اول صفحه ظاهر شد:

إِنِّی أَنَا رَبُّکَ فَاخْلَعْ نَعْلَیْکَ إِنَّکَ بِالْوَادِ الْمُقَدَّسِ طُوًى
من پروردگار تو هستم نعلین را از پا دربیاور که اینک در وادی مقدس طوی هستی

سلطان رو به قاضى نمود و گفت سخن تو برهنگى پاى ما را مزید بر پیاده رفتن نمود. پس کفش‌هاى خود را هم درآورده با پاى برهنه تا به مرقد شریف راه را طی کرد.

پیاده روی در سایر ادیان

زیارت با پای پیاده، اختصاص به مذهب تشیع ندارد. قیصر، پادشاه روم با خدا پیمان بسته بود که هر گاه در نبرد پیروز شود، به شکرانه این پیروزی، از مقر حکومت خود یعنی قسطنطنیه، پیاده به زیارت بیت المقدس برود و پس از پیروزی، به نذر خود عمل کرده و پای پیاده رهسپار بیت المقدس شد‏.

زیارت جاده سانتیاگو اسپانیا، معروف به ال کامینو د سانتیاگو (El Camino de Santiago)، هم یکی از محبوب‌ترین پیاده روی و سفرهای معنوی در جهان است. در این آیین دیرینه، زائران از سراسر اروپا، مسیرهای منحصربه‌فردی را طی می‌کنند و همه در کلیسایی در شهر سانتیاگو د کومپوستلا (Santiago de Compostela)، پایتخت گالیسیای اسپانیا گرد هم می آیند. این پیاده روی برای دیدار محل دفن سنت جیمز معروف انجام می شود.

پیاده روی در آیین اسلام

در دین مبین اسلام نیز، زیارت با پای پیاده، سنتی حسنه شمرده شده و سفارش بسیاری بر آن شده است. امام صادق(ع)، محبوب‌ترین وسیله تقرب بنده به خداوند را زیارت خانه او با پای پیاده دانسته و می‌فرمایند: یک حج با پای پیاده، برابر با هفتاد حج است. نقل شده است که امام حسن(ع) بیست و پنج مرتبه از مدینه با پای پیاده به زیارت خانه خدا رفتند‏. ایشان در مسیر زیارت خانه خدا، از مرکب پیاده شده و مسافت بین مدینه تا مکه را با پای پیاده طی نموده و تمام کاروان نیز به تأسی از ایشان از مرکب پیاده می شدند.
تشرف با پای پیاده به بارگاه ائمه اطهار(ع) نیز مورد تأکید بسیاری قرار گرفته و امام صادق(ع) می‌فرمایند: هر که پیاده به زیارت امیر مؤمنان(ع) رود، خداوند متعال به هر گامى ثواب یک حجّ و یک عمره براى او نوشته می‌شود، و اگر پیاده برگردد، به هر گامى، براى او ثواب دو حجّ و دو عمره می‌نویسند‏.

زیارت امام حسین(ع) نیز با پای پیاده مورد سفارش بسیاری قرار گرفته و امام صادق(ع) می‌فرمایند: هر که پیاده به زیارت او رود، هر گامى که بردارد و بگذارد، ثواب آزاد کردن بنده‌اى از اولاد اسماعیل را دارد و در روایت دیگری نیز می‌فرمایند: هر که پیاده به زیارت قبر امام حسین(ع) رود، خداوند متعال به عدد هر گام برای او هزار حسنه نوشته و هزار گناه را از او محو مى‌کند‏ و روایات در این باب، بسیارند.

علما و بزرگان شیعه از گذشته تا کنون اهتمام ویژه ای به زیارت اربعین با پای پیاده داشته اند و برخی مقید بودند تا تحت هر شرایطی برای زیارت اربعین با پای پیاده از نجف به کربلا آمده و به زیارت سید الشهدا(علیه السلام) نائل شوند و حتی با وجود خطر از این مهم صرف نظر نمی کردند.

این سنت اگرچه در برهه هایی از زمان کمرنگ شده بود اما بزرگانی چون شیخ انصاری که زعامت شیعه را بر عهده داشتند در دوره خود تلاش کردند تا این سنت همیشه پا برجا بماند و حتی خود شیخ برای
احیای این سنت با وجود مشقت ها و مخاطرات فراوان به این سفر مشرف شدند. مرحوم آخوند خراسانی نیز به همراه شاگردانشان با پای پیاده به زیارت کربلا مشرف می‌شدند

بعد از شیخ به خاطر حمله های نواصب به کاروان های مشایه یا همان راهیان پیاده، این سفر با خوف و خطر همراه شد به گونه ای که کسانی که می خواستند به این سفر بروند باید شبانه و به صورت مخفیانه به سمت کربلا حرکت می کردند.

همین مسئله باعث کمرنگ شده مشایه اربعین شد؛ اما در زمان میرزا حسین نوری دوباره این سنت رنگ و بوی خود را پیدا کرده و با هیاهو و پر طمطراق انجام شد. میرزا حسین نوری اهتمام بسیاری به این امر مهم داشته و هر سال در روز عید قربان به همراه جمعی از زائرین امام حسین(ع) به پیاده‌روی از نجف تا کربلا اقدام می‌کردند و این سفر، سه روز به طول می‌انجامید.

تشرف به کربلا با پای پیاده، تا زمان محدث نوری (قده) بین طلاب و فضلای حوزه نجف رسم بود، ولی با وارد شدن اولین نوع از اتومبیل‌ها به منطقه، سفرهای کاروانی تعطیل شده و به دنبال آن، زیارت با پای پیاده نیز بسیار کمرنگ شد و به فراموشی سپرده شد. ولی پس از مدتی و با مطرح شدن آیت‌ﷲ‌العظمی سید محمود شاهرودی (قده) به عنوان یکی از اساتید و مدرسان با نفوذ معنوی حوزه نجف، به علت التزام و اصرار ایشان در پیاده رفتن به کربلا، مجددا مسئله پیاده رفتن به کربلا به عنوان یک سفر مقدس رایج شد و با توجه به این که در این سفر، بعضی از ایرانیان نیز گاهی اوقات، ایشان را همراهی می‌کردند، رفته رفته مردم عراق به این مسئله توجه نموده و این گونه سفرهای مقدس رواج یافت.

ایشان حدود ۲۶۰ مرتبه، مسیر کربلا را با پای پیاده پیموده و در این سفر معنوی، جمعی از اطرافیان و شاگردان، ایشان را همراهی می‌کردند. این امر سبب شد تا پیاده‌روی کربلا بین طلاب و حوزویان رواج بسیاری پیدا کند و نقل شده است که مرحوم علامه امینی در زیارت‌هایی که به کربلای معلی داشته‌اند، براى کسب پاداش بیشتر، بارها مسیر بین نجف تا کربلا را با پای پیاده پیموده‌اند.
این امر، چنان بین روحانیون ساکن در نجف اشرف رواج پیدا کرده بود که غالب طلاب بارها مسیر این شهر تا بارگاه امام حسین(ع) را پیاده پیموده و حتی در غیر زمان اربعین و عرفه‏ نیز گروه‌هایی از طلاب، پیاده به سمت کربلا حرکت می‌کردند. غالب علمای معاصر نیز در سفر پیاده کربلا شرکت کرده و کرامات و خاطرات زیبایی از این سفرها نقل شده است‏.

اقدامات و سیاست های ضد مذهبی حاکمان بعثی عراق در طول حاکمیت مستبدانه خود در این کشور موجب شده بود تا یکی از برنامه های آنان در همین ارتباط ممانعت از انجام راهپیمایی اربعین از شهرهای مختلف عراق به سمت کربلای معلی باشد.

با این وجود مردم عراق به خاطر عشق و علاقه ای که به اهل بیت (ع) داشتند هیچگاه این شعار اسلامی را فراموش نکردند و با وجود برخی برخوردهای خشن و مستبدانه به صورت های مختلف از جمله حرکت در ساحل رود فرات و از میان نخلستان ها که امروز به طریق العلما معروف است.
در دوران رژیم بعث و دوره‌ای که صدام از پیاده‌روی زائران ممانعت می‌کرده است، زوار از وسط نخلستان‌ها عبور می‌کردند. به‌دلیل مسائل امنیتی، در روز معمولاً استراحت می‌کردند و پنهان می‌شدند و شب‌ها حرکت می‌کردند.

بعد از سقوط صدام ملت عاشق عراق که خود را رها شده از زندان حزب بعث می دیدند در اولین اقدام ها به احیای شعائر حسینی پرداختند.

زیارت پیاده روی در اربعین از جمله سنت هایی بود که به شدت مورد توجه عراقی ها قرار گرفت از آن روز به بعد روز به روز این حرکت عظیم جهانی پر شکوه تر شد تا جایی که اجتماع اربعین به بزرگ ترین اجتماع جهان تبدیل شد.
امروز مردم از شرق و غرب عالم، فارغ از هر رنگ و نژاد و دین و مذهب، چون قطراتی در این سیل جمعیت شرکت می کنند و در این کار خیر از یکدیگر پیشی می گیرند. مردم میهمان نواز عراق نیز با برپایی مواکب متعدد با پذیرایی های متنوع، به خدمت زوار اباعبدالله می پردازند و این خدمت را موجب شرافت دنیا و آخرت خود می دانند. در این مسیر معنوی، جلوه های نابی از ایثار و از خودگذشتگی و انسان دوستی را به چشم خواهید دید که نمونه اش را در جای دیگر نمی توانید پیدا کنید.

پیاده روی اربعین هر سال از اول ماه صفر آغاز می شود و زائران به تناوب از شهرهای مختلف عراق در مسیرهای مشخصی رهسپار کربلا شده و در بین راه مواکب آماده پذیرایی از آنها هستند. شلوغ ترین و معروف ترین مسیر پیاده روی، مسیر نجف به کربلا است. فاصله بین نجف تا کربلا تقریبا 80 کیلومتر بوده که طی کردن آن به صورت پیاده و بدون استراحت به طور طبیعی 17 ساعت زمان می برد. البته به دلیل ازدحام جمعیت، زمان استراحت و صرف غذا، طولانی تر خواهد شد. به طور کلی این مسیر توسط یک فرد عادی طی 2 الی 3 روز طی می شود. ستون های شماره داری در مسیر پیاده روی نجف تا کربلا قرار داده شده که برای راهنمای مسیر زائران استفاده می شود. تعداد ۱۴۵۲ ستون در مسیر نجف به کربلا وجود دارد که فاصله بین هر ستون ۵۰ متر است. بهترین زمان برای شروع پیاده از نجف به کربلا، 17 صفر است.

سخن پایانی

هر سال میلیون‌ها‏ عزادار حسینی، چنان نمادی برای شیعه معرفی کرده‌اند که همانند آن در هیچ آیین و مذهبی پیدا نمی‌شود و چنان تعظیم شعائری برپا کرده‌اند که جهانیان در عظمت آن مبهوت مانده‌اند.

همسفران گرامی
به پایان این قسمت رسیدیم. مارو در شبکه های اجتماعی دیگر مانند ایتا، اینستاگرام و تلگرام دنبال کنید و با بازدید از سایت اوای فطرت دات آی آر در جریان آخرین اخبار موسسه قرار بگیرید.
اگه شما هم مطلبی درباره گردشگری دارید برای ما بفرستید تا با نام و نشان خودتون منتشر بشه.