لینک پادکست در کست باکس

سلام همسفر
به آوای سه شنبه این هفته خوش اومدین
من سید جلال امیر عطایی هستم و شما در حال گوش دادن به پادکست شیش دقیقه با گردشگری هستید. این پادکست کوتاه کاریه از موسسه گردشگری آوای فطرت که سه شنبه ها تقدیمتون میشه.
همسفران آوای سه شنبه.
اگه خاطرتون باشه در پادکست قبل از عید درباره سه سفر از مجموعه سفرهای هشتگانه ناصرالدین شاه به قم صحبت کردیم. در این پادکست میخایم از سفرهای بعدی شاه صاحب قران با هم صحبت کنیم.
چهارمین سفر ناصرالدین شاه در بیستمین سال سلطنت پادشاهیش بوده و برخلاف دو سفر قبلی که علاوه بر قم به سیر و سیاحت به سایر ولایات پرداخت، این بار عزم وی از مسافرت فقط سفر به قم و زیارت حضرت معصومه و سپس بازگشت به تهران بود. البته پس از گشت و گذار و شکار در شکارگاه مسیله.

پنجمین سفر ناصرالدین شاه

تا سال 1287 قمری ناصرالدین شاه به اکثر نقاط ایران سفر کرد و اینک عزم خود را جزم کرده بود که پا را از ایران بیرون نهاده و به کشورهای خارجی سفر نماید، برای این اولین تجربه چه سفری بهتر از سفر به عتبات عالیات که هم زیارت بود و جنبه مذهبی داشت و هم مورد قبول خاص و عام قرار می گرفت.
ناصرالدین شاه با اردویی که خیمه های آن را از ترمه کشمیر و زری و حریر دوخته بودند و حتی ملتزمین رکاب را که عبارت از حرمخانه و اکثر شاهزادگان و رجال بودند فرمان دادند که لباسهای زر دوزی و مکلف بسازند و اسباب و یراق آنها نیز زرین باشد آماده حرکت بود.لازم به ذکر است که بگوییم، در این سفر حتی چادرها باید نو و پاکیزه می بود، و نوکر و خدمه با جامه موزون و خوب همراه باشند البته اینها در حالی بود که کشور در قحطی و مرض وبا در غالب ایران خسارات فوق العاده ای زده بود و بیشتر دهات بدون سکنه شده بود.به هر روی ناصرالدین شاه خاطرات این سفر را از زمان حرکت به قم تا لحظه ورود به تهران نوشته که با هم میخوانیم:

حرکت ناصرالدین شاه از تهران به قم

در بیستم ماه جمادی الثانی سال ۱۲۷۸ صاحبقران قاجاری با اردویی که ذکر آن رفت از از باغ سلطنت آباد به عزم زیارت کربلا و به قول خودش توقف « پنج شنبه» در دوشان تپه حرکت کرد به نحوی که در روز ۲۷ جمادی الثانی به زیارت حضرت عبدالعظیم نائل گردید، سپس از ساوه، همدان، بیستون، عمادیه، طاق بستان، سرپل ذهاب و قصر شیرین در بیست و یکم شعبان به خانقین وارد شد.
بعد از حضور رسمی در بغداد و زیارت عتبات عالیات موفق گردید، بازگشت از کربلا در هفدهم شوال وارد خاک ایران شد. و مجددا بعد از گذشت از سرپل ذهاب، کرند، ماهیدشت، کرمانشاهان، طاق بستان، کنگاور و تویسرکان به سلطان آباد وارد از طریق آشتیان و دستجرد در روز بیست و سوم ذیقعده به سمت شهر قم و زیارت حضرت معصومه حرکت نمود و از زمان حرکت به طرف قم تا لحظه ورود به تهران را یادداشت کرده است.

یادداشت های روزانه ناصرالدین شاه قاجار

به طور اختصار روزهای سفر را مرور می کنیم:
روز سه شنبه بیست و سوم ذی قعده، صبح برخاستیم، باید به حرم حضرت معصومه برویم، ۶ فرسنگ تمام راه است. راندیم با وزرا و شاهزادگان صحبت کردیم. راه کالسکه خوب بود، قدری پست و بلند.
محال جاسب و اردهال کرمجگان قم در آن دامنه و دره هاست، ییلاق قم است.
نی زار هم همان طرف ها است.
نزدیک شهر سوار اسب شدم، جمعیت زیادی به تماشا و استقبال آمده بودند. به علت گرانی امسال، از اطراف هم فقرای زیادی به استقبال آمده بودند. حاجی ملا صادق مجتهد قمی، آقا حسین قمی، هم به استقبال آمده بودند. البته سایر علما و متولی باشی هم آمده بود.
درشهر منزل نکردیم و در روبروی عمارات دیوانی نزدیک شهر، آنطرف رودخانه توی چهار دیواری چادر زده بودند، دو ساعت مانده به غروب بدانجا وارد شدیم.

روز چهارشنبه 24 ذی القعده: توقف شد. بعد از ناهار رفتم زیارت، پیاده، از رودخانه پلی بسته بودند، گذشته، از عمارات دیوانی رد شده، به زیارت رفتم. نماز ظهر و عصر را هم در بالای سر حضرت معصومه س کردیم.
سر مقبره شاه مرحوم، خاقان مغفور(منظور محمدشاه، پدر خود) و عین الملک رفتم.
روز پنج شنبه ۲۵ ذیقعده: در قم توقف شد، مثل دیروز بعدازظهر به زیارت رفتم و برگشتم.
قرار نانی برای فقرا قم گذاشتم، ۱۵۰ خروار غله را دادیم که به دست آقا حسین به دست فقرا برسد. الی پنجاه روز، روزی به ۱۸۰۰ نفر فقیر نان مجانا بدهند. ۵۰۰ خروار هم به فقرای اصفهان داده شد.
میرزا سید یوسف، نایب الحکومه قم عزل و عباس قلی خان قاجار نصب شد.

روز جمعه 26 ذی القعده: باید به پل دلاک برویم. ۴ فرسنگ راه بود. هوا هم آفتاب و گرم بود. زبیده هم خبر گم شدن گربه چیتی را گفت و هر چه گشتند پیدا نشد.
روز شنبه ۲۷ ذیقعده: باید رفت به حوض سلطان. صبح برخاستیم. دیشب کم خوابیدیم، از بس خواجه، تفنگدارها، خور خور و سرفه می کردند. دم صبح هم باران شدید می آمد، صبح که برخاستم هوا ابر بود، باز بارید. سوار کالسکه شدم، خیر،سوار اسب شدم. بعد سوار کالسکه و بعد اسب شدم. رفتیم و رفتیم، دو ساعت مانده به غروب وارد حوض سلطان و کاروانسرای صدر آباد شدیم. هوا قدری باز شد.

روز یکشنبه ۲۸ ذی قعده: باید به کنار گرد رفت. ۶ فرسنگ بلکه بیشتر راه است. اونقدری که این راه ما را خسته کرد در این سفر متر جایی ما را خسته کرد. خلاصه یک ساعت ونیم مانده بود به غروب به منزل که خیلی بالاتر از ده « کنارگرد» افتاده بودند رسیدیم و چون شبهای دیگر گذشت.
در روز ۲۹ ذیقعده: ناصرالدین شاه در مورد سفرش می نویسد که باید به حرم حضرت عبدالعظیم برود.. پس عزم مقصد می کند و ادامه سفر به نقل و ضبط آن می پردازد.

ما هم در اینجا پنجمین سفر به قم شاه پر سفر قاجار را به پایان برده و در پادکستهای بعدی از دیگر مسافرتهای او به قم خواهیم گفت.