لینک پادکست در کست باکس

سلام همسفر
به آوای سه شنبه این هفته خوش اومدین
من سید جلال امیرعطایی هستم و شما دارید به پادکست شیش دقیقه با گردشگری گوش میکنین. این پادکست کوتاه کاریه از موسسه گردشگری آوای فطرت که سه شنبه ها تقدیمتون میشه.
همسفران آوای سه شنبه
سال نوتون مبارک. سالی پر از سعادت و بهروزی و کامیابی برای شما آرزو می کنم. این برنامه اولین برنامه در سال جدید هست و میخایم درباره نوروز به عنوان یکی از جشن های ایران باستان صحبت کنیم.
مطالب این پادکست برگرفته از فصلنامه میراث گردشگری گیلگمش هست.
از کتاب های ابوریحان بیرونی، به عنوان منبع اصلی جشن های ایرانی تا کتاب های هاشم رضی در دوران معاصر اینچنین برمی آید که در ایران باستان هرچند روز یکبار مراسم جشن برقرار بوده است.
در اینجا این سوال مطرح است که تفاوت مفهوم جشن در دوران باستان و حال حاضر چیست؟
جشن به چه مراسمی گفته می شود؟
امروزه منظور از جشن ایام عید و سرور و شادمانیه در حالی که اصل جشن این چنین نیست، مقصود از جشن، مراسم ستایش، اَوِستا خوانی و آدابی است که در روزهای شادمانی برپا می شود.
اما کم کم این واژه به معنی خود ایام و روزهای ویژه درامد. واژه جشن میان خود زرتشتیان به شکل « جَشِن» و « جشن خوانی» در گفت و گو و محاوره به کار می رود. یعنی مراسمی که در آن اوستا، دعا و سرود خوانده می شود.
به عقیده «ابراهیم پورداوود» ایرانشناس معاصر لغت جشن در فارسی از لغت « یَسن» اوستایی به یادگار مانده است. چون اصل تمام اعیاد، دینی بوده و در این اوقات مردم و بخصوص به ستایش و پرستش و مراسم دینی می پرداختند یا به عبارت دیگر « یَزشنه» می کردند. هاشم رضی هم تقریبا همین تعریف را ارائه کرده است. اما به تفاوت آن با مفهوم امروزی واژه نیز توجه کرده است.
با این که نوروز با شکوه تمام در دوره ساسانی برگزار می شده اما مدارک دست اولی باقی نمانده است. در کتیبه ها و سکه های دوران ساسانی هیچ اشاره ای به جشن وجود ندارد و نویسندگان مقارن آن دوره هم اطلاعات زیادی از جشن ها در اختیار ما نگذاشته اند. اما علاوه بر این که این مراسم تا دوران معاصر سینه به سینه حفظ و در کتاب های پهلوی نوشته، در دوره اسلامی هم در مورد آن به تفصیل توضیح داده شده است. فردوسی در شاهنامه جمشید، شاه اسطوره ای را پایه گذار نوروز دانسته است.
جهان انجمن شد بر آن تخت او
شگفتی فرو مانده از بخت او
به جمشید بر گوهر افشاندند
مران روز را روز نو خواندند
سر سال نو هرمز فروردین
برآسوده از رنج روی زمین
بزرگان به شادی بیاراستند
می و جام و رامشگران خواستند
چنین جشن فرخ از آن روزگار
به ما ماند از آن خسروان یادگار
در مورد مراسمی که در نوروز انجام می شد، علاوه بر فردوسی، حافظ و خیام هم توضیحات مفصلی داده اند که از جمله آنها می توان به پوشیدن لباس های گرانبها، بار عام دادن پادشاهان، حضور همه اقشار مردم در جشن، هدیه دادن پادشاهان، ارسال خراج به بارگاه شاهان و رسومی از این دست اشاره کرد. «مری بوریس» و ابوریحان هم بدون اشاره به دوره ای خاص، در مورد مراسم توضیحاتی نوشته اند که کاملا با جشن به معنای امروزی مطابقت دارد.
از سویی دیگر، تقریبا در تمام کتاب های نوشته شده در دوره عباسی به نوروز اشاره شده است. برای نمونه « بیهقی» در ذیل تاریخ ۴۲۹ و ۴۳۰ هجری به برپایی مراسم نوروز در دربار امیر اشاره کرده است. «مسعودی»، « مقدسی» و« ابن حوقل» هم اشاراتی به مراسم نوروز در « کرینه» جایی در اطراف اصفهان که با جزییات بیان شد، داشته اند
همچنین«تنوخی» در کتابش به برگزاری باشکوه نوروز در زمان «متوکل»، خلیفه عباسی اشاره می کند. «فُن کِرِمِر» می گوید: « در دوره عباسیان نفوذ ایران در دربار خلفا افزون گشت و در بغداد رونق و سبک و روش ایرانی روبه مهرگان و جشن رام را برگزار می کردند.»
البته از دیدگاه افرادی چون «بدیع الزمان همدانی» و یا «امام محمد غزالی» که برپایی بعضی از آیین های این مراسم را حرام دانسته و افراط در مراسم نوروز را منع کرده اند هم می توان دریافت که این مراسم به هر حال با همه فراز و نشیبی که داشته در دوره عباسی نیز برپا می شده است.
برخی دیگر از جشنهای ایران باستان جشن مهرگان، سده، سوری، آبریزگان، کوسه برنشین، یلدا و گاهنبار و… بوده است. به غیر از موارد نام برده شده، با توجه به کتاب ابوریحان به عنوان منبع اصلی جشن ها، جشن دیگری در دوره عباسی میان عموم مردم و دربار برپا نمی شده و نشانه ای از آن ها در دوره های بعد از ساسانیان یافت نمی شود.
خب عزیزان به پایان این شش دقیقه با گردشگری رسیدیم. از اینکه با ما همراه بودید صمیمانه از شما سپاسگزاریم.
مارو در شبکه های اجتماعی دیگر مانند ایتا و اینستاگرام و تلگرام دنبال کنید و با بازدید از سایت اوای فطرت دات آی آر در جریان آخرین اخبار موسسه قرار بگیرید.
اگه شما هم مطلبی درباره گردشگری دارید برای ما بفرستید تا با نام و نشان خودتون منتشر بشه.
ایام به کام روزگارتون خوش