تاریخ فرهنگ ایران
اگر به‌دنبال درک ریشه‌های فرهنگی، اجتماعی و تمدنی ایران در طول تاریخ هستید، کتاب «تاریخ فرهنگ ایران» نوشته دکتر رضا نوری‌شادمهانی، یک منبع معتبر، آموزشی و تحلیلی برای شناخت لایه‌های فرهنگی ایران از پیش از تاریخ تا دوران معاصر است؛ مناسب برای دانشجویان، راهنمایان گردشگری و علاقه‌مندان به فرهنگ ایرانی.
نویسنده: دکتر رضا نوری‌شادمهانی
ناشر: انتشارات مهکامه
شابک: 9786007127070
قطع و نوع جلد: وزیری، شومیز
تعداد صفحات: حدود ۳۶۰ صفحه
نوبت چاپ: تا کنون بیش از ۱۶ بار چاپ شده است.
معرفی کتاب
کتاب «تاریخ فرهنگ ایران» اثری علمی، آموزشی و میان‌رشته‌ای است که با نگاهی ژرف به بستر تاریخی، جغرافیایی، اجتماعی و دینی ایران، به تحلیل سیر تحولات فرهنگی این سرزمین می‌پردازد. این کتاب در عین رعایت ساختار دانشگاهی و زبان علمی، با بیانی روان و قابل‌فهم برای دانشجویان و علاقه‌مندان نگاشته شده و هم‌اکنون یکی از منابع درسی پرکاربرد در رشته‌هایی چون گردشگری، میراث فرهنگی، تاریخ و جامعه‌شناسی به شمار می‌آید.
نویسنده این کتاب، دکتر رضا نوری‌شادمهانی، استاد دانشگاه و پژوهشگر حوزه‌های فرهنگ، معماری و باستان‌شناسی است که پیش‌تر آثار معتبری چون «معماری ایران و جهان در سپهر فرهنگ ایران» و «آشنایی با مسیرهای گردشگری ایران» را نیز منتشر کرده است. او در این کتاب تلاش کرده تا مفاهیم بنیادین فرهنگ، میراث فرهنگی، اقلیم، تاریخ و ساختارهای تمدنی را به زبان ساده و تحلیلی تبیین کند.
ساختار و محتوای کتاب
کتاب «تاریخ فرهنگ ایران» در هشت فصل تنظیم شده و هر فصل با ساختاری آموزشی، حاوی مقدمه، تحلیل تاریخی و جمع‌بندی پایانی است. در ادامه، نگاهی گذرا به فصول کتاب می‌اندازیم:
فصل اول: میراث فرهنگی
در این فصل مفاهیم بنیادین فرهنگ و میراث فرهنگی تعریف می‌شوند. تفاوت میان میراث ملموس و ناملموس، نقش آن‌ها در شکل‌گیری هویت ملی و اهمیت حفاظت از آن‌ها در کانون توجه قرار دارد.
فصل دوم: نظام‌های مطالعاتی درباره گذشته
نویسنده به بررسی رویکردهای مختلف مطالعات فرهنگی از جمله تاریخ، باستان‌شناسی، انسان‌شناسی و اسطوره‌شناسی می‌پردازد. این فصل مسیرهای مختلف فهم گذشته و سازوکارهای شکل‌گیری هویت فرهنگی را بررسی می‌کند.
فصل سوم: صدای سخن جغرافیا
در این فصل، تأثیر جغرافیا و اقلیم ایران بر شکل‌گیری فرهنگ، زیست‌بوم و معماری تحلیل می‌شود. اقلیم خشک، تنوع طبیعی و موقعیت جغرافیایی ایران از عوامل مهم در تکوین فرهنگ ایرانی معرفی شده‌اند.
فصل چهارم: پیش از تاریخ
نگاهی به دوران پیش از تاریخ، تحولات فرهنگی، ابزارسازی، استقرارهای روستایی و آغاز شهرنشینی در ایران. یافته‌های باستان‌شناسی از تپه‌ها و محوطه‌های باستانی در این فصل بررسی شده‌اند.
فصل پنجم: دوره تاریخی
این فصل به ظهور نخستین دولت‌ها، پادشاهی‌ها و ساختارهای سیاسی در ایران می‌پردازد. از مادها، هخامنشیان و ساسانیان تا نقش آن‌ها در نظام فرهنگی، مذهبی و سیاسی ایران تحلیل شده است.
فصل ششم: سده‌های نخستین اسلامی
با ورود اسلام به ایران، تحولات فرهنگی عمیقی شکل می‌گیرد. این فصل به بررسی روندهای تغییر زبان، دین، معماری، آموزش و سبک زندگی در سده‌های نخست پس از اسلام اختصاص دارد.
فصل هفتم: سده‌های میانی اسلامی
در این بخش نقش اقوام و سلسله‌های مختلف ایرانی و غیرایرانی در تحول فرهنگ، هنر و ساختارهای اجتماعی-سیاسی تحلیل می‌شود. دوران سلجوقی، ایلخانی، صفوی و تأثیرات آن‌ها محور این فصل است.
فصل هشتم: شکل‌گیری ایران نوین
این فصل به دوران قاجار، مشروطه و ایران معاصر می‌پردازد. فرآیندهای ملی‌گرایی، اصلاحات سیاسی، آموزش نوین، تعامل با غرب و چالش‌های فرهنگی در گذار به ایران مدرن بررسی شده‌اند.
جمع‌بندی
کتاب «تاریخ فرهنگ ایران» اثری منسجم، آموزنده و کاربردی برای شناخت ریشه‌های فرهنگی ایران و درک چگونگی شکل‌گیری هویت ایرانی در بستر تاریخ است. این کتاب با زبان روشن و ساختار آکادمیک، هم برای دانشجویان رشته‌های علوم انسانی و گردشگری و هم برای علاقه‌مندان به فرهنگ و تاریخ ایران مناسب است. تنوع فصول، ارجاع به دیدگاه‌های گوناگون و تحلیل عمیق از ویژگی‌های برجسته آن است.
