کارگاه تخصصی روش گفت‌وگوی دینی با غیرمسلمانان و نقش معماری اسلامی در تعاملات بین‌فرهنگی
کارگاه تخصصی روش گفت‌وگوی دینی با غیرمسلمانان و نقش معماری اسلامی در تعاملات بین‌فرهنگی در ضمن دوره گردشگری خدام بین الملل حرم شاهچراغ، با تدریس حجت الاسلام دکتر مرتضی کریمی، ۲۶ بهمن ماه در حرم شاهچراغ برگزار شد.
در ادامه سلسله کارگاه‌های تخصصی حرم مطهر شاهچراغ (ع)، دومین کارگاه با عنوان "روش گفت‌وگوی دینی با غیرمسلمانان" توسط دکتر حجت‌الاسلام کریمی در تاریخ ۲۶ بهمن ۱۴۰۳ برگزار شد. این کارگاه با حضور خدام حرم مطهر و کارشناسان گردشگری، به بررسی اصول ارتباط مؤثر با گردشگران خارجی و معرفی المان‌های معماری اسلامی به‌عنوان ابزارهای فرهنگی در گفت‌وگوهای دینی و بین‌الادیانی پرداخت.
نقش المان‌های معماری اسلامی در تعامل با گردشگران غیرمسلمان
در این کارگاه، دکتر کریمی به‌ویژه بر نقش مهم المان‌های معماری اسلامی در برقراری ارتباط فرهنگی با گردشگران غیرمسلمان تأکید کردند. ایشان توضیح دادند که معرفی نمادهای معماری اسلامی می‌تواند به‌عنوان یک پل فرهنگی برای گفت‌وگو با گردشگران باشد و کمک کند تا مفاهیم عمیق‌تری از اسلام و فرهنگ ایرانی منتقل شود.
قبله: نماد وحدت و انسجام در اسلام
قبله یکی از اساسی‌ترین اجزای معماری اسلامی است که نمادی از وحدت مسلمانان به شمار می‌رود. دکتر کریمی توضیح دادند که قبله در مساجد، با جهت‌گیری به سمت کعبه در مکه، نه تنها به‌عنوان یک مکان مذهبی، بلکه به‌عنوان نمادی از اتحاد جهانی مسلمانان عمل می‌کند. ایشان تأکید کردند که در تعامل با گردشگران، می‌توان از قبله به‌عنوان یک عنصر معنوی و فرهنگی یاد کرد که بر انسجام و همبستگی مسلمانان تأکید دارد.
گنبد: تجلی یگانگی و ارتباط با عالم بالا
گنبد در معماری اسلامی نماد آسمان و کمال الهی است. دکتر کریمی با اشاره به اینکه گنبد به‌عنوان پل ارتباطی میان دنیای مادی و معنوی عمل می‌کند، گفتند: "گنبد‌ها در معماری اسلامی نه تنها نشان‌دهنده زیبایی بصری، بلکه به‌عنوان تجلی یگانگی و ارتباط با عالم بالا دیده می‌شوند." ایشان افزودند که این ویژگ، الهام گرفته از طبیعت و کهکشان‌ها است که می‌تواند در گفت‌وگو با گردشگران به‌عنوان یک فرم معنوی معرفی شود.
مناره: فراخوان به عبادت و نشانه‌ای از حضور معنویت در شهر
مناره‌ها به‌عنوان نشانه‌هایی از دعوت به عبادت و حضور معنویت در جامعه در معماری اسلامی شناخته می‌شوند. دکتر کریمی اشاره کردند که مناره‌ها در تاریخ اسلام به‌عنوان ارتباط‌دهنده میان زمین و آسمان و نیز نماد هویت اسلامی در هر شهری عمل کرده‌اند. این المان معماری می‌تواند برای گردشگران غیرمسلمان به‌عنوان نشانه‌ای از ارتباط معنوی و دعوت به تأمل روحانی معرفی شود.
آینه‌کاری: انعکاس نور الهی و بی‌نهایت معنوی
آینه‌کاری در معماری اسلامی، به‌ویژه در مساجد و حرم‌ها، بازتاب‌دهنده نور الهی و بی‌نهایت معنوی است. دکتر کریمی اظهار داشتند که آینه‌کاری‌ها با انعکاس نور، مفهوم بی‌کرانگی و تجلی حقیقت الهی را نمایان می‌کنند. ایشان تأکید کردند که این عنصر می‌تواند برای گردشگران غیرمسلمان به‌عنوان یک جلوه هنری و فلسفی که پیام‌های عمیق معنوی را منتقل می‌کند، معرفی شود.
کاشی‌کاری: نظم کیهانی و هماهنگی جهان هستی
در ادامه، دکتر کریمی به کاشی‌کاری به‌عنوان نمادی از نظم کیهانی و هماهنگی جهان هستی در معماری اسلامی پرداختند. ایشان توضیح دادند که طرح‌های هندسی پیچیده در کاشی‌کاری‌ها نه تنها نمایانگر ریاضیات مقدس بلکه بیانگر انسجام عالم خلقت هستند. دکتر کریمی افزودند که این المان می‌تواند در گفت‌وگوهای دینی، زیبایی‌شناسی و دانش در هنر معماری اسلامی را نشان دهد.
ضریح: مرکز معنوی و نماد ارادت به اولیای الهی
ضریح‌های حرم‌های مطهر، به‌ویژه در حرم‌های اسلامی، فراتر از یک نماد مذهبی هستند و به‌عنوان مرکز معنوی و پیوند روحانی میان زائران و اولیای الهی شناخته می‌شوند. دکتر کریمی اشاره کردند که ضریح‌ها علاوه بر نقش معنوی، جنبه‌های هنری و فرهنگی مهمی دارند که می‌توانند در تعاملات بین‌الادیانی، زمینه‌ساز گفت‌وگوهای فرهنگی و مذهبی شوند.
آب‌نما و فواره‌ها: نماد پاکی و تجلی بهشت در زمین
در پایان، دکتر کریمی به آب‌نماها و فواره‌ها اشاره کردند که در معماری اسلامی نماد طهارت و آرامش معنوی هستند. ایشان توضیح دادند که آب‌نماها در حرم‌ها و مساجد به‌عنوان نمودهایی از جنات تجری (باغ‌های بهشتی) در قرآن، در ایجاد فضایی آرام‌بخش و معنوی نقش دارند و می‌توانند برای گردشگران تجربه‌ای روحانی و تأمل‌برانگیز ایجاد کنند.
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
در این کارگاه، دکتر حجت‌الاسلام کریمی بر اهمیت استفاده از المان‌های فرهنگی و معماری اسلامی به‌عنوان ابزارهای مؤثر در گفت‌وگوی دینی و تعامل با گردشگران غیرمسلمان تأکید کردند. ایشان بر این نکته تأکید کردند که باید از نمادهای معماری برای ایجاد زمینه‌های گفت‌وگو و کاهش سوءبرداشت‌ها در تعاملات فرهنگی استفاده شود.
