مثل تمام کسب و کارهایی که امروز با تغییرات بسیار زیادی نسبت به گذشته رویه‌رو شده‌اند، نوع فعالیت راهنمایان گردشگری هم این روزها از این تغییر مستثنی نبوده و گرایش‌های جدید متنوعی در آن به چشم می‌خورد.
راهنمایی تور می‌تواند راهی عالی برای ملاقات با افراد جدید، بازدید از مکان‌های جدید و به اشتراک گذاشتن تجربیات باورنکردنی و کسب اطلاعات بیشتر در مورد یک فرهنگ یا یک مکان باشد. به این ترتیب راهنما شدن اغلب یک تجربه آموزشی و ارزشمند است و نقش راهنمای تور اهمیت زیادی دارد.
راهنمای تور سرپرست مسافران است و کلیه افراد حاضر در تور باید از او پیروی کنند. راهنمایان گردشگری ایران از دو دسته داخلی و خارجی تشکیل می‌شوند. راهنمایان داخلی، تور لیدرهایی هستند که مسئولیت اجرای تورهای درون‌مرزی تورگردانان عمده فروش را به‌عهده می‌گیرند، در صورتی که تورلیدرهای خارجی مسئولیت اجرای تورهای برون‌مرزی این تورگردانان را به عهده دارند.
راهنمایان تور خدمات زیادی را ارائه می‌دهند و مسئولیت آنها به نوع آن بستگی دارد. به‌طور کلی تور لیدرهای داخلی یا خارجی خود به چند دسته تقسیم می‌شوند:
راهنمای همراه گروه گردشگران
این نوع راهنما از مبدا و شروع سفر تا پایان، مسافران را همراهی کرده و گاها وظیفه مترجمی آنها را هم به عهده دارد. این راهنما که آن تورلیدر گفته می‌شود، به نمایندگی از عرضه کننده تور، وظیفه هماهنگی با راهنمایان و نمایندگان بنگاه تورگردان یعنی شرکت میزبان گردشگران در مقصد را بر عهده دارد.
راهنمای محلی (Local guide)
این راهنما گروه را در مقصد تحویل گرفته و حین بازدیدها همراهی می‌کند. گاها چنین راهنمایی تنها ساعاتی از روز را با تور همراه است و ممکن است موقع صرف غذا هم در کنار تور نباشد. البته قاعدتا در چنین مواردی تور یک راهنمای سفر همراه هم دارد که از مبدا گردشگران را همراهی می‌کند یا در ورود به مقصد اعضای تور را مثلا در فرودگاه تحویل می‌گیرد.
راهنمای آزاد (Freelance)
در همکاری راهنمایان تور با آژانس‌های مسافرتی راهنمایان آزاد، به صورت نیمه مستقل تورها را مدیریت می‌کنند و به ازای هر توری که بگردانند از آژانس مسافرتی مبلغی را دریافت می‌کنند. بعضی از این تورگایدها به صورت خصوصی هم فعالیت دارند که در ازای ساعت یا تعداد روز و زمانی که بگذارند، هزینه‌ای را دریافت می‌کنند. برخی از راهنمایان تور آزاد که برای شرکت‌های گردشگری مطرح کار می‌کنند، از دانشجویانی هستند که درآمد خود را با حمایت مالی مسافران به طور دلخواه تامین می‌کنند و شرکت مبلغی به آنها نمی‌پردازد. این شرایط برای راهنمای تور در ایران نسبت به راهنمایان کشورهای اروپایی کمتر فراهم می‌شود.
به همه این نکات، باید راهنمایانی که در اماکن و سایت‌های مورد نظر برای بازدید حضور دارند و اغلب در استخدام نهادهای مرتبط با گردشگری هستند را هم اضافه کرد. مشابه این که با ورود به باغ موزه چهلستون با راهنمایان حاضر در بنا روبه‌رو می‌شوید که در استخدام سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هستند. اغلب به آنها تورگاید گفته می‌شود.
راهنمای تور گشت شهری (Sightseeing)
یکی از اصلی‌ترین انواع راهنمای تور، راهنمای تور گشت شهری است. همانطور که از نام آن پیداست، این راهنمای تور گردشگران را در شناخت بیشتر شهری که به آن وارد شده‌اند راهنمایی می‌کند. بازدید از خیابان‌های تاریخی، مساجد، پل‌ها و اماکن خاص فرهنگی و ارائه توضیحاتی از پیشینه این مجموعه‌ها از نمونه وظایف راهنمای تور شهری است.
راهنمایان موقت (Step-on)
نوع دیگری از راهنمایان تور، راهنمایان موقت هستند. در همکاری راهنمایان تور با آژانس‌های مسافرتی ممکن است از این نوع راهنمای تور هم استفاده شود. این راهنمایان، به طور تخصصی بر یک فعالیت تمرکز دارند. به طور مثال موزه‌ای خاص را به‌خوبی می‌شناسند، یا درباره معماری معبد یا مسجدی شناخت کاملی دارند. در نتیجه راهنمای تور اصلی یا آژانس مسافرتی برای بازدید از یک مکان خاص، از راهنمایان موقت کمک می‌گیرد.
راهنمایان مربوط به گشت ساحلی (Shore excursion)
نوع دیگری از انواع راهنمای تور، راهنمای مربوط به گشت ساحلی است. این راهنما معمولا بر روی یک قایق یا کشتی تفریحی کار می‌کند و جاذبه‌های گردشگری و طبیعی سواحل را به مسافرین نشان می‌دهد. اطلاع از پوشش طبیعی، بافت ساحلی و تاریخچه بندرها اهمیت بسیاری برای این نوع از راهنمایان گردشگری دارد. این نوع راهنما را می‌توان زیرمجموعه راهنما محلی دانست.
تورلیدر طبیعت‌گردی و ماجراجویانه (Adventure, Sport and eco tour)
نوع پرمخاطره‌تر از انواع راهنمای تور، راهنمای تورهای ماجراجویانه است. این راهنمایان چه برای گشت جنگلی در آفریقا باشد چه برای کوهنوردی قله‌های خاص، باید علاوه بر اطلاعات و دانش قبلی، تخصص حرفه‌ای ورزشی و قدرت بدنی هم داشته باشند. مسئولیت حفظ جان مسافران از خطرات احتمالی در این گونه تورها با تورگاید است. انواع تورهای طبیعت‌گردی، سفر با دوچرخه و تورهای کوهپیمایی از نمونه‌های این تورها هستند. دسته‌ای دیگر از راهنمایان سفر هستند که به‌صورت تخصصی به ژئوتوریسم می‌پردازند و با طبیعت بی‌جان سروکار دارند.
دوره راهنما گردشگری هر روز تخصصی‌تر از قبل می‌شود؛ به‌طوری که حتی در حال حاضر گرایشی با عنوان راهنمای کودکان در نظر گرفته شده و در این دوره به آموزش تخصصی کار و سفر با کودکان می‌پردازند.
کلام آخر
حالا که با انواع راهنمایان تور آشنا شدید احتمال دارد قصد داشته باشید در یکی از این موارد کار و فعالیت کنید. پیشنهاد ما این است که در یک دوره تورلیدری شرکت کنید تا اطلاعات و دانش فردی خود را در این زمینه ارتقا دهید. به طور مثال با گذراندن موفقیت‌آمیز دوره راهنمای ایرانگردی جهانگردی و همچنین قبولی در امتحانات مربوط به این دوره، می‌توانید مدرک معتبر خود را از موسسه آموزش گردشگری دریافت کرده و به صورت قانونی به عنوان یک راهنمای تور در حوزه گردشگری فعالیت کنید.
سوالات متداول
راهنمایان گردشگری معمولا با چه گروه از افراد جامعه کار می‌کنند؟
راهنمایان گردشگری عمدتا با گردشگران و بازدیدکنندگان کار می‌کنند، اما ممکن است با افراد محلی که علاقه‌مند به کسب اطلاعات بیشتر در مورد شهر یا روستای محل زندگی خود هستند نیز کار کنند.
راهنمای محلی کیست؟
راهنمای محلی از بومیان مقصد و ساکن محدوده‌ی محل مورد نظر برای بازدید است و یک تجربه شخصی و معتبر را برای مسافران فراهم می‌کند.
مدارک موردنیاز برای ثبت نام در دوره‌های راهنمای گردشگری در یک موسسه آموزش گردشگری چیست؟
- اسکن رنگی کارت ملی
- اسکن رنگی صفحه اول شناسنامه
- اسکن رنگی عکس 4*3
- اسکن رنگی آخرین مدرک تحصیلی(حداقل لیسانس)
راهنمای گردشگری باید چه مهارت‌هایی داشته باشد؟
راهنمایان گردشگری باید مهارت‌های بسیاری داشته باشند. آنها باید مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی قوی داشته باشند تا بتوانند با گردشگران ارتباط برقرار کنند و به سوالات آنها در مورد روستا، شهر یا کشوری که بازدید می‌کنند پاسخ دهند.
