مقدمه 

موزه ها دریچه هایی رو به جهان های دیگر هستند. بازدید از موزه جستجوی زیبایی، حقیقت و معنای زندگی ماست. از موزه بازدید می کنیم تا به ما یادآوری کند که چگونه آمدیم و چرا؟ بقول مولوی:

از کجا آمده‌ ام آمدنم بهر چه بود

به کجا می‌ روم آخر ننمایی وطنم

امیر بیان، امیرمومنان حضرت علی علیه السلام نیز فرمودند: رَحِمَ الله امْرَاً عَرِفَ مِنْ اَیْنَ و فی اَیْنَ وَ اِلی اَیْنَ. رستگار است کسی که بداند از کجا آمده و در کجاست و به کجا می رود. 

در یک کلام بازدید از موزه خودشناسی و خودشناسی اولین قدم شناخت خداست.

موزه شاخص هویت ملی

موزه یکی از شاخص ترین مراکز تبادل اطلاعات در خصوص تاریخ و فرهنگ یک کشور است.ابتدا باید برای اهمیت این نهاد یادآور شد که چندین هزار سال تمدن و دست ساخته های یک ملت درون موزه قرار می گیرد و به نوعی موزه ها در عصر امروز جایی برای تفاخر به فرهنگ ملی و در مکان هایی که به نوعی هویت ملی ندارند جایی برای نشان دادن هنر سایر ملل به شمار میرود.

در ایران مهمترین موزه، موزه ملی است که دستاورد هزاران سال تلاش و هنر ایرانیان در ایجاد تاریخ و فرهنگ را به نمایش می گذارد.

موزه ملی ایران 

در مجموعه موزه ملی ایران، به عنوان بزرگ‌ترین، مهم‌ترین و قدیم‌ترین موزه کشور، بیشترین یافته‌های باستان‌شناسی حاصل از کاوش‌های علمی از دوران پارینه‌سنگی تا اسلامی در قالب دو موزه «ایران باستان» و «باستان شناسی و هنر اسلامی ایران» به نمایش درآمده است. 

موزه ملی ایران در سال ۱۳۱۶ خورشیدی در اولین بنای موزه‌ای کشور گشایش یافت. این بنا را آندره گدار، معمار فرانسوی، با الهام از طاق کسرا طراحی کرد و دو معمار ایرانی، عباسعلی معمار و استاد مراد تبریزی اجرای آن را به عهده گرفتند. 

«موزه ایران باستان» شامل دو موزه «پیش‌ازتاریخ ایران» با آثاری از دوران پارینه‌سنگی قدیم تا اواخر هزاره چهارم پ‌م (یعنی از کهن‌ترین دوران تا پیش از ابداع نگارش) و در «موزه دوران تاریخی» آثاری از اواخر هزاره چهارم پ‌م (یعنی آغاز به‌کارگیری نگارش) تا پایان دوران ساسانی به نمایش گذارده شده است.

این موزه منحصر به فردترین موزه کشور است از این جهت که تمام اشیاء نمونه اصلی است ضمن اینکه خودش قدیمی ترین ساختمان را دارد. اولین موزه ای است که در دوره پهلوی اول به نیت موزه ساخته شده و از ابتدایی ترین سفال ها از دوره پارینه سنگی تا دوره ساسانیان را می بینیم.

دسته بندی موزه ها 

همه نوع موزه از نظر دسته بندی در ایران موجود است: از موزه های تاریخ طبیعی گرفته موزه های روستا محور و موزه های شخصیت ها و...

موزه و موزه داری به عنوان علم جدید جایی برای گذران وقت، آشنایی با فرهنگ ها و به نوعی یکی از پر مخاطب ترین و درآمد زا ترین مکان ها در گردشگری به شمار می آید

برخی از اسباب ناخوشایندی بازدید از موزه ها، زمان بندی ورود و خروج نامنظم، بدخلقی و بی سوادی راهنما و تعطیلی های اطلاع رسانی نشده می باشند.

مهارت بازدید از موزه

موزه های تخصصی مثل موزه ملی و آثار باستانی مکانی برای گردش خانوادگی نیست. گذراندن ساعت ها در این موزه برای خانواده ها کاری بسیار طاقت فرسا و اذیت کننده برای کودکان است. بهترین پیشنهاد برای خانواده های بازدید از موزه های مخصوص کودکان مثل موزه اسباب بازی، عروسک ها، موزه گربه و....

ترویج موزه گردی

در ترویج موزه گردی چند دستاورد بزرگ دنبال می شود:

درک از هویت ملی و منطقه ای؛

احساس فرهنگ مشترک؛

انتقال فرهنگ به مخاطب؛

ایجاد حس شور میهن پرستی؛

گذراندن وقت در بین گذشته و حال.

با ترویج موزه گردی به انتقال فهم و درک مشترک از پاسداشت تاریخ خواهیم رسید

راهنمای تخصصی موزه

اگر در موزه ها راهنمای تخصصی استفاده شود بسیار عالی است چرا که آن شخص اگر آموزش های لازم را ببیند بهتر در مورد اشیا و داستان موزه صحبت خواهد کرد.

مهمترین موزه های تاریخ ایران

مهمترین موزه های تاریخ ایران موزه ملی ایران، موزه رضا عباسی، موزه سکه، موزه ملک و موزه های مراکز استان ها مثل موزه تبریز، موزه شیراز، موزه یزد، موزه آستانه قم و... هستند.

در این مقاله به معرفی دو موزه می پردازیم؛ یکی موزه آستانه قم، به عنوانی اولین موزه عمومی ایران و دیگری موزه آراداک مانوکیان، از موزه ارامنه تهران.

موزه آستانه قم

این موزه به عنوان اولین موزه عمومی ایران، در سال 1314 هجری شمسی در داخل حرم مطهری (محل فعلی مسجد شهید مطهری) ساخته شد و در سال 1361 به اینجا در میدان آستانه منتقل شد.

موزه آستانه قم کجاست

موزه آستانه قم که با نام‌های موزه آستانه یا موزه حرم مطهر نیز شناخته می‌شود، در مجموعه حرم مطهر حضرت معصومه (س) قرار دارد.

تقسیم بندی موزه قم

این موزه به دو بخش تقسیم می شود: عترت و عبرت. 

موزه آستانه قم مجموعه متنوعی از آثار اسلامی، نسخه های خطی، قرآن ها، اسناد تاریخی، خوشنویسی، هنر اسلامی، نقاشی مینیاتور، سرامیک، فرش، تمبر، صنایع دستی سنتی و اشیای گرانبهای مرتبط با دین اسلام به ویژه با تمرکز بر معارف اهل بیت است.

هدف از بازدید از موزه ها به ویژه موزه آستانه چیست؟

این موزه فرصتی را برای ساکنان محلی و بازدیدکنندگان بین المللی فراهم می کند تا درک خود را از تاریخ اسلام، کلام، مکتب فکری شیعه، فلسفه و میراث غنی فرهنگی و فکری ایران اسلامی بیشتر کنند.

موزه آرداک مانوکیان

موزه آرداک مانوکیان یکی از جاذبه های بی نظیر گردشگری ادیان است. این موزه در تهران، خیابان جمهوری اسلامی، خیابان میرزا کوچک خان، شماره ۱۵، کلیسای مریم مقدس واقع است.
اینجا که به موزه مردم شناسی ارامنه هم مشهوره 15 سال پیش به یاد اسقف اعظم مانوکیان افتتاح شد. آرداک مانوکیان نزدیک به چهل سال رهبر دینی ارمنیان تهران بود.
موزۀ "آرداک مانوکیان" که تحت نظارت خلیفه گری ارامنۀ تهران اداره می شود، یکی از مراکز مهم فرهنگی پژوهشی در زمینه شناسایی، معرفی میراث فرهنگی و معنوی ارمنیان هست.

آیتم های موزه آرداک مانوکیان

در موزه ملی ارامنه ایران، مدارک و لوازم شخصی اسقف اعظم آرداک مانوکیان؛
لوازم و ادوات مورد استفاده در مراسم کلیسا؛
تصاویر و نقشه های کلیساها و دِیرهای ارامنه کشور با ذکر مشخصات فنی و مهندسی و مختصات جغرافیایی آنها؛
کتب خطی با محتوای دینی و تاریخی؛
لباسهای سنتی زنان ارمنی مورد استفاده در دوره های مختلف تاریخی
گلچینی از آثار هنرمندان معاصر ارمنی ایران، از جمله تندیسها، مجسمه ها ونقاشی ها
قرار گرفته.

برخی از فعالیتهای موزه موزه ملی ارمنیان

موزه ملی ارمنیان، در کنار ارائه نمونه هایی از آثار فرهنگی و دینی، به مناسبتهای گوناگون اقدام به برگزاری سخنرانیها و همایشهای علمی و فرهنگی می کند.
با شورای بین المللی موزه ها (ایکوم) همکاری نزدیک دارد.
جهت آشنایی اقشار مختلف جامعه، دانشجویان و دانش پژوهان جلسات نمایش فیلم و نمایشگاههای مقطعی برگزار می‌کند.
برای مرمت و بازسازی اشیای موزه از کارشناسان ارمنی و سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی و متخصصان بین المللی نیز کمک می گیرد.

سخن پایانی

در آخر در صورتی که موزه ها به عنوان یکی از جذاب ترین مکان ها برای توریست های فرهنگی به شمار بیایند در انتقال مفهوم ایران و ایرانی و همینطور جذب هزینه های فراوان در کشور می توانند یک نهاد مفید و مهم در صنعت گردشگری بشمار آیند

از آنجا که کلمه موزه لفظی غیر فارسی است و از اله گان یونانی گرفته شده پیشنهاد گنجینه میتواند بجای آن استفاده گردد.