همدان مهد تمدن و ادیان ایران زمین است. نام تاریخی آن هگمتانه یعنی محل جمع شدن شدن و عجب اسم با مسمایی. در بافت قدیمی همدان چندین کلیسا و کنیسه و مسجد و امامزاده و آرامگاه استرومردخای از قدیسان قوم یهود واقع شده و این شهر را به یکی از قطب های گردشگری ادیان تبدیل کرده است.

همدان مهد تمدن و ادیان ایران 

این شهر تاریخی با تکیه بر کوهستان الوند بر دامنه آن آرمیده و رو به دشت وسیع و هموار دارد. این ویژگی منحصر به فرد، باعث شده که مادها و هخامنشیان و اشکانیان، آن را به عنوان پایتخت حکومت آریایی خود انتخاب کنند. از پشت سر رسوخ ناپذیر و از روبرو چشم انداز گسترده‌ای که هر گونه تحرکی قابل رصد است.
همین احساس امنیت باعث شده که پیروان ادیان مختلف در طول تاریخ در هگمتانه تجمع کنند و آلبومی بی نظیر از کلیسا، کنیسه، مسجد، پیامبران بنی اسرائیل و امامزادگان را برای ما به یادگار بگذارند.
پس اگر به گردشگری ادیان ایران باستان علاقمند هستید حتما سفری به این شهر کهن داشته باشید.

جاذبه های گردشگری ادیان همدان که در این مقاله می خوانیم:

1. مقبره استر و مردخای
2. امامزاده حسین بن علی النقی علیه السلام
3. مسجد جامع همدان؛
4. مقبره حجی نبی (مسجد پیغمبر)؛
5. کنیسه کلیمیان
6. مسجد کربعلی (محل عبادت اهل سنت)؛
7. گنبد علویان؛
8. کلیسای ارتدوکس گریگوری استپانوس؛
9. کلیسای ارامنه حضرت مریم.

آرامگاه استر و مردخای در همدان 

آرامگاه استر و مردخای بعد از بیت المقدس به عنوان مهمترین زیارتگاه یهودیان به حساب می آید.
این زیارتگاه در مرکز شهر همدان واقع شده است. استر و مردخای در آیین یهود به عنوان نجات دهندگان قوم یهود از قتل عام مورد احترام هستند. گنبد این مقبره را ارغون شاه از پادشاهان ایلخانی در قرن هفتم هجری ساخته است.
این مقبره دارای یک درب سنگی با قدمت 2600 سال از جنس سنگ گرانیت به وزن 400 کیلوگرم می باشد. این درب تعمدا کوتاه ساخته شده تا با تواضع وارد آرامگاه شویم.
مقبره استر و مردخای در قسمت وسط بنا قرار گرفته و بر روی هر کدوم از قبرها صندوق هایی ارزشمند از جنس چوب قرار دادن و بر روی آنها متن هایی به زبان عبری حکاکی شده است.
متن ده فرمان حضرت موسی و بخش هایی از تورات و شجره نامه استر و مردخای هم به زبان عبری و ترجمه فارسی بر روی دیوارهای مقبره به چشم میخورد.
قدیمی ترین منبع تاریخ استر و مردخای، کتاب هرودوت است. درباره سرگذشت این عمو (مردخای) و عموزاده (استر) روایات مختلفی وجود دارد. برخی استر را همسر یهودی خشایارشا می دانند. وی با همکاری عموی یهودی اش، مردخای پادشاه را از دسیسه هامان، برای نسل کشی یهودیان با خبر می سازد و بدین ترتیب جان عده زیادی از آنان را نجات می دهد.

امامزاده حسین بن علی النقی (ع) همدان

ایشان فرزند امام هادی علیه السلام، برادر سید محمد، امامزاده معروف و جلیل القدر مدفون در عراق و عموی بزرگوار حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه است.
بقعه امامزاده سید حسین، از بقعه‌های شریف همدان است که بنا بر گفته علمای علم نسب‌شناسی، نسب ایشان بدون واسطه به امام دهم حضرت هادی(ع) می‌رسد.
برادرشان «سید محمد» هم در هشت فرسخی سامرا و نزدیکی قریه «بلد» به خاک سپرده‌شده و بارگاه مطهرش در بین شیعه و اهل سنت از جایگاه رفیعی برخوردار است و کرامات بسیاری از ایشان صادرشده است.
بسیاری از گردشگران و زائران عراقی به واسطه شهرت «سید محمد» به قصد زیارت برادر بزرگوارشان «سید حسین» به همدان سفر می کنند.

مسجد جامع همدان کجاست؟ 

مسجد جامع همدان از دیدنی های همدان در نزدیکى میدان مرکزى شهر و در قسمت غربى خیابان اکباتان، در محدوده‌ی راسته بازارهاى شهر است. این مسجد از بناهاى دوره‌ی قاجاریه است و همزمان با حکومت فتحعلی شاه قاجار ساخته شده است. این مسجد سه در ورودى دارد که عبارتند از: ورودى نوساز سمت خیابان اکباتان، ورودى قدیمى با دالان طاقدار در ضلع شرقى صحن، ورودى قدیمى با دالان هشتى مقرنس‌کارى شده و ضلع غربى صحن، که هر سه از زیبایى چشمگیرى برخوردارند.

مقبره حجی نبی (مسجد پیغمبر) در کجا قرار دارد؟ 

حضرت حجی یا حگی (علیه السلام) از پیامبران بنی اسرائیل است. نام آن حضرت در قرآن کریم نیامده، ولی در انجیل برنابا از او با عنوان «حجی نیکوکردار» یاد شده است.
پس از گذر از کوچه پس کوچه های خیابان باباطاهر در شهرستان همدان به «مسجد پیغمبر» که مزار حَجی (علیه السلام) را در خود جای داده، می رسیم.
این پیامبر قوم یهود در پشت محراب مسجد مسلمانان قرار دارد. یک قاب بی نظیر از پیوند ناگسستنی ادیان که به اندازه یک کتابخانه ادیان و مذهب سخن دارد.
در انجیل برنابا آمده است که «حَجی از شاگردان عوبدیای نبی بود... حَجَّی 15 سال داشت که از پیش اِنالوث درآمد تا خدمت کند عوبدیای پیغمبر را بعد از آن که میراثیه خود را فروخت و به فقرا بخشید و عوبدیای پیرمرد که تواضع حجی (علیه السلام) را دید، او را به منزله ی کتابی قرار داد برای تعلیم شاگردانش وقتی عُوبَدیا می خواست کسی را تعلیم کند که چگونه نماز بخواند، حَجَّی نبی را می خواست و می فرمود: بخوان نماز خود را تا هرکسی سخن تو را بشنود».
مسجد پیغمبر دارای رواق های متعدد و ستون های قطور سنگی می باشد و ضریح منسوب به حضرت حجی (علیه السلام) در گوشه آن واقع شده است. ابعاد این ضریح چوبی و مشبک 2/20×2×1/50 متر است و تزیینات چندانی ندارد. در میان ضریح مطهر، قبری وجود دارد به ارتفاع 30 سامتی متر که روی آن با پارچه های مخمل پوشانده شده است؛ عطردانی سنگی و قدیمی نیز بر روی قبر قرار داده اند.

کنیسه کلیمیان همدان کجاست؟

این کنیسه تاریخی واقع در انتهای بازار بزرگ همدان، مربوط به دوره قاجار می باشد. این کنیسه تا کنون دوبار طعمه حریق شده و متروکه شده است ولی به همت اداره کل گردشگری استان همدان، در حال بازسازی و احیا می باشد تا گردشگران علاقمند به ادیان ایران زمین از آن بازدید کنند.

مسجد حاج کربعلی همدان چه ویژگی دارد؟

در حدود 316 سال پیش بنایی در همدان ساخته شد به اسم مسجد حاج کربعلی که دارای 2 شبستان پایینی معروف به مسجد چاله و مسجد بالاست. شبستان پایینی میزبان مسلمانان اهل سنت بوده که آزادانه به عبادت می پرداختند.
بنای این مسجد 6 ستون دارد و طاق‌نمای آن به شکل ضربی است که به سبک قدیم خود باقی مانده است. این مسجد دارای 2 بنای تو در توست که در حدود 316 سال قبل ساخته شده و مسجد چاله از مسجد بالا قدمت بیشتری دارد.

گنبد علویان همدان 

گنبد علویان تنها محرابی که به سرداب راه دارد.

علاقه‌ شدید مردم به سادات و دوستداران حضرت علی (ع) و مدفون بودن دو تن از خاندان علویان در این بنا، موجب شده است که این بنا را با نام گنبد علویان بخوانند.

این بنا یکی از یادگارهای متعلق به اواخر دوره‌ سلجوقیان در قرن ششم هجری است که توسط خاندان علویان ابتدا به‌عنوان مسجد، احداث و در دوره‌های بعد، با ایجاد سردابی در زیرزمین به مقبره‌ آن خاندان تبدیل شد.

خاقانی به کنایه از آن با عنوان گنبد سبز یاد می‌کند و فرهنگ عامیانه‌ مردم استان همدان نیز بر این امر دلالت دارد که می‌گوید:

دلا دوشم دلا دوشم دلا دوش          

به حق گنبد سبز سیه‌پوش

این بنا نه مسجد است و نه کاخ. در حقیقت اینجا مکانی برای تجمع بزرگان علوی بوده که جلسات مهمشان را در اینجا منعقد می کردند. این مکان محراب دارد ولی مسجد نیست و صرفا مکانی برای اقامه نماز بزرگان علوی در خلال جلساتشان بوده است.

از نکات حائز اهمیت این مکان تاریخی، تزیینات هنرمندانه تا کف ساختمان است که ما را به یاد معماری نیایشگاه شیخ لطف الله در میدان نقش جهان اصفهان می اندازد.

وجه شباهت گنبد علویان و نیایشگاه شیخ لطف الله در این است که هر دو بنا برای افراد خاص بنا شده اند.

محراب این مسجد با راهرویی مخفی به یک سرداب منتهی می شود. سرداب کوچک، مدفن دو تن از بزرگان خاندان علویان است. فضای داخلی آن از ۶ حجره با طاق ‌نمای جناغی تشکیل شده و قبر ها به شکل حجم ‌های مکعب ‌مستطیل‌ شکل پوشیده از آجرهای لعاب ‌دار فیروزه ‌ای در مرکز آن قرار گرفته‌ اند. هنوز هم پس از گذشت سال های زیاد، دیوارهای این مقبره تا خط آغاز گنبد سالم باقی مانده اند.

علویان طبرستان نخستین حکومت شیعی در مناطق شمالی ایران است.

کلیسای گریگوری استپان همدان کجاست؟ 

کلیسای گریگوری استپان از آثار تاریخی منحصر به فرد اقلیت های مذهبی در استان همدان است که در قسمت شرقی تپه هگمتانه در محله قدیم ارامنه شهر همدان قرار دارد. این کلیسا در سال ۱۶۷۶ میلادی و همزمان با سلطنت شاه سلیمان صفوی توسط عده ای از ارامنه اصفهان و همچنین مهاجران و تجار ارمنی روسیه که در همدان ساکن شده بودند، ساخته شد. این کلیسا متعلق به مسیحیان پیرو مذهب پروتستان است. کلیسای گریگوری استپان یک بار در سال ۱۹۳۲ میلادی بازسازی و مرمت شد. در این کلیسا آرامگاه چند تن از شخصیت های برجسته مذهبی همچون عالی جناب دریزنیک وارتاپت کارکسیان؛ نایب خلیفه ارامنه جلفای اصفهان و رهبر دینی ارامنه همدان و اراک و کشیش درخاچاطور قرار دارد.

بازدید از کلیسای حضرت مریم همدان 

کلیسای حضرت مریم با قدمتی که به دوره قاجار بازمی‌گردد، از جاهای دیدنی همدان در ضلع شمال شرقی تپه هگمتانه است. این اثر در تاریخ ۳ اسفند ۱۳۷۷ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. در قسمت شرقی تپه هگمتانه همدان، در محله‌ی ارامنه، دو کلیسا وجود دارد. کلیسای قدیمی‌تر کلیسای گریگوری استپان و متعلق به مذهب پروتستان است و کلیسای جدیدتر به نام کلیسای حضرت مریم به مذهب ارتدوکس تعلق دارد.