اپیزود 43: قم قدیم 5 (افشاریه، زندیه و قاجار)
دراین پادکست به ادامه حیات قم در سلسله های افشاریه، زندیه و قاجاریه می پردازیم.
با ما همراه باشید.
لینک در سایر پادکست خوان‌ها:
متن پادکست:
سلام همفسر به آوای سه شنبه این هفته خوش اومدین
من سید جلال امیرعطایی هستم و شما در حال گوش دادن به پادکست شیش دقیقه با گردشگری هستید. این پادکست کوتاه کاریه از موسسه گردشگری آوای فطرت که سه شنبه ها تقدیمتون میشه.
تا قرن ۱۱ ه ق که مصادف با دوران صفوی و حدود ۴۰۰- ۵۰۰ سال پیش است ازقم سخن گفتیم دراین پادکست به ادامه حیات قم در دیگر سلسله ها می پردازیم.
قم در دوران افشار
بعد از اینکه محمود و اشرف افغان با حملات مکرر به قم و اصفهان نابودی هایی به بار آوردند، اشرف افغان پس از شکست از نادر و گریختن هنگام عبور از قم برخی زیورآلات و طلای مرصع و صندوق روی قبر شاه عباس دوم را به غارت برد.
در دوره نادر شاه افشار نیز یکبار برادرزاده وی ابراهیم خان و دگر بار الله یار خان ازبک فرماندار منصوب در لاهور به قم حمله کرد و قم را ویران کرد.
قم در دوران زندیه
در زمان زندیه هم عمران و آبادانی در قم صورت نگرفت و از اتفاقات خاص این زمان زلزله عظیمی بود که خسارات زیادی را بجا گذاشت.
قم در دوران قاجار
اما بشنویم از قم در دوران سلطنت قاجار
آقا محمد خان
آقا محمدخان با کمک اهالی قمرود و خیانت نگهبانان، دروازه شهر را گشود، و حاکم زندی فرا رکرد و قمی ها قتل عام شدن، و به سبب این حسن خدمت، مردمان قمرود از مالیات معاف شدن
شاعری پس از ویرانی و غارت سروده:
قم با غم و غم به قم قرین است
بیچاره کسی است که قم نشین است
و در مدت توقفش، سکه ای ضرب نمود.
فتحعلی شاه
فتحعلی شاه قاجار نذر کرده بود در صورت غلبه بر مخالفان به عمران حرم و تزیینات آن بپردازد. که تزیین گنبد طلا و احداث مدرسه فیضیه کنونی ازآن آثار است.
میرزای قمی که از فقیهان و علمای دینی زمان فتحعلی شاه بود، و شاه پشت سر ایشان نماز می خواند. فتحعلی شاه همچنین داماد قمی بود.
ناصرالدین شاه
در بین پادشاهان قاجاری، فتحعلی شاه و ناصرالدین شاه بیشترین عمران و آبادانی را در قم داشته اند.
افضل الملک کرمانی که مامور جغرافیا و تاریخ شهر جهت نگارش در مرآت البلدان اعتماد السلطنه است در این خصوص می نویسد:
« شهر قم از شهرهای بزرگ است اگر کسی بخواهد از وسط شهر از دروازه عراق یعنی دروازه ری تا دروازه کاشان پیاده برود، نهایت صعوبت را دارد و مسافت بعیده و محلات عدیده را طی کند. اما جمیع این شهر آباد نیست. محلات پایین شهر و میدان کهنه و بازار ذوالفقار خانی و کیکاووس میرزا حاکم قم، مخروبه و بایر است، و مردمان برزگر و پریشان حال در آنجا مسکن دارند. اما اطراف صحن و حول و حوش دروازه تهران و محله سیدان و عشق علی و بازار و تیمچه در نهایت آبادی است. از قراری شنیده ام سابقا وضع کوچه و میدان های قم بسیار بی فایده و بی نظم بوده که به توجهات ملوکانه به کلی مرتفع شده است».
مظفر الدین شاه
مظفر الدین شاه، امین السلطان را به قم تبعید کرد و وی ۲۲ ماه که در قم بود، ایوان آیینه را بنا و صحن جدید را که نیمه کاره پدرش بود تکمیل نمود.
مشهورترین واقعه دوران مظفری، مشروطیت بود که با نام قم پیوند خورده است. مردم قم به پذیرایی از علمای مهاجر متحصن پرداختند. تا اینکه در سال 1285 فرمان مشروطیت صادر و مهاجرین از قم به حرم حضرت عبدالعظیم رفتند.
محمدعلی شاه
در زمان محمدعلی شاه، بختیاری ها به رهبری سردار اسعد وارد قم شدند. که شاه نیرویی برای مقابله با بختیاری ها به قم فرستاد. بعد از درگیری نیروهای حکومتی و بختیاری با هم عازم تهران شدند.
احمد شاه
در زمان احمد شاه قاجار و جنگ جهانی اول، بعد از درگیری ها، قم به اشغال روس ها درآمد. و روس ها که در بیرون شهر اردو زده بودند و زمانی که کمیته دفاع ملی در قم مستقر بود، احمد شاه قصد جابجایی پایتخت از تهران به قم را داشت که با مخالفت مختار روس و انگلیس منصرف شد.
سخن پایانی
در اینجا به پایان دوران قاجار و قم رسیدیم و مبحث دوران متاخر و پهلوی که چه بر سر قم گذشته است را در مجالی دیگر خواهیم گفت و شنید
همسفران گرامی
به پایان این قسمت رسیدیم. مارو در شبکه های اجتماعی دیگر مانند ایتا، اینستاگرام و تلگرام دنبال کنید و با بازدید از سایت اوای فطرت دات آی آر در جریان آخرین اخبار موسسه قرار بگیرید.
اگه شما هم مطلبی درباره گردشگری دارید برای ما بفرستید تا با نام و نشان خودتون منتشر بشه.
ایام به کام روزگارتون خوش
