لینک پادکست در کست باکس و شنوتو:

متن پادکست:

سلام همسفر
من سید جلال امیرعطایی هستم و شما در حال گوش دادن به پادکست شش دقیقه با گردشگری هستین. این پادکست کوتاه کاریه از موسسه گردشگری آوای فطرت که به مناسبت 20 مهرماه روز بزرگداشت حافظ شیرازی تقدیم حضورتون میشه.
مطالب این پادکست به قلم استاد سام احمد تهیه و تنظیم شده.

سنگ مزار حافظ

مژده وصل تو کو کز سر جان برخیزم
طایر قدسم و از دام جهان برخیزم

به وفای تو که گر بنده خویشم خوانی
از سر خواجگی کون و مکان برخیزم

ابیاتی که شنیدید مطلع غزلیه که بر روی سنگ مزار حافظ حک شده. قدمت این سنگ به دوره زندیه بر میگرده. 

آندره گدار معمار حافظیه

حالا می پردازیم به زیبا شناسی و معنا شناسی بنای حافظیه که اثری ماندگار از آندره گدار معمار و باستان شناس فرانسویه. او یکی از ایران دوست ترین مستشرق ها به حساب می آید. وقتی به بنای حافظیه نگاه می کنیم متوجه نمی شیم این یک بنای مدرنه یا تاریخی. برخی نکات معماری حافظیه رو با هم مرور می کنیم.

باغ رامگاه حافظ

وقتی از جنوب وارد حافظیه می شیم با یک باغ آرامگاه یا باغ مزار مواجه می شیم. معماری باغ آرامگاه در طول تاریخ به دفعات تکرار می شه. در دوره هخامنشیان، پاسارگاد که محل دفن کوروش کبیر بوده. در زندیه، باغ نظر و وکیل الرعایا و به دفعات مختلف معماری های مختلفی که برخی شان در ایران وجود ندارند مثل تاج محل.

تفسیر معماری حافظیه

در باغ آرامگاه بدین صورت است که ابتدا باغی ساخته می شود و محلی برای دفن شخصی در نظر گرفته می شود. اما در حافظیه این طور نیست. طبق آنچه در تاریخ آمده است هنگام دفن حافظ مشکلاتی پیش می آید که او را در حوالی مصلی به خاک می سپارند و بعدها تبدیل می شود به حافظیه کنونی.
وقتی وارد حافظیه می شویم یک باغ ایرانی می بینیم باغی محصور درختان در طرفین و حوضی در میان. بعد از بالا رفتن از دو مسیر 9 پله ای که در ادبیات فارسی 9 آسمان را نشان می دهد و باز طی دو مسیر 9 پله ای به سمت پایین که هبوط انسان را از آسمان به زمین نشان می دهد حال آماده رفتن به مزار حافظ شیرازی می شویم.

هشت بهشت حافظیه

سازه ای با هشت ستون که عدد هشت معانی مختلفی دارد. نزدیکترین معنای آن قرن هشتم است که حافظ در آن زمان زندگی می کرده و تعداد دربهای بهشت را نشان می دهد. عموما پلان سازه های ایرانی چهارگوش یا چلیپایی هستند. تنها در یک مورد از مفاهیم معماری غیر از آن است که زورخانه ها هستند.

پلان منحصر به فرد حافظیه

اما پلان مزار حافظ فقط و فقط یکبار اتفاق افتاده. پلانی به صورت دایره همراه با 5 پله 8 وجهی و سنگ قبری به صورت مکعب مستطیل اما این پایان کار نیست. 8 ستون 10 متری که حواس بیننده را از زمین به گنبد یعنی به آسمان می برد. بالای سر 8 وجهی که در آرامگاه ها مقابر و مساجد تکرار شده و ما مجددا دایره را در آخر کار داریم. در مساجد از 4 گوش زمین به گنبد یا آسمان می رسیم. اما این بار گویا از آسمان به آسمان می رسیم. از دایره که نماد آسمان است که فلک که دایره می دانیم و این رمز و نکته ای است که گدار برای ما آشکار کرده است.

گنبد حافظیه

در مورد گنبد آرامگاه باید بگوییم که مثل بقیه گنبدها وحدت و کثرت را می بینیم. تکرار و تکثیر نقوش از مرکز به طرفین که گویا فیض خداوند در کائنات متجلی می شود.

رنگهای گنبد حافظیه

رنگهای بالای سر رنگهایی است که در اشعار حافظ به آن اشاره شده است. سفید، سیاه، فیروزه ای، کبود و سرخ. از این رنگها در چیدمان فضای زیر گنبد هم استفاده شده.

جنس گنبد حافظیه

جنس روی گنبد از مس است که یادآور کیمیا گیری یا تبدیل فلزات به فلز با ارزش تری مثل طلاست و مس همواره در حال اکسید شدن است و این رنگ همواره در حال تغییر است. سادگی روی گنبد و تزییات زیر گنبد به این نکته اشاره دارد که انسان در عین سادگی با کلاه یا دستاری که در سر دارد می تواند گلستانی از نقش ها را در ذهنش داشته باشد. نکته دیگر درباره گنبد شکل ظاهری آن است که شبیه کلاه دراویش و صوفیان قرن های پیشین است.

سخن آخر

موسیقی این قسمت دو نوازی تار غلامحسین بیگجه خوانی و دایره محمود فرنام، پدر دایره نوازی ایران است که در جشن هنر شیراز در حافظیه سال 1350 اجرا شده است.
همسفران عزیز
به پایان این قسمت رسیدیم ما را در شبکه های اجتماعی دیگر مانند ایتا تلگرام و اینستاگرام دنبال کنیدو با بازدید از سایت Avayefetrat.ir در جریان آخرین اخبار موسسه قرار بگیرید.
اگر شما هم مطلبی درباره گردشگری دارید برای ما بفرستید تا با نام و نشان شما منتشر بشود.
ایام به کار روزگارتان خوش